Onderstaand artikel is een herpublicatie van dit artikel van Jeroen van Diesen op LinkedIn.
Houd er rekening mee dat wat ik nu ga proberen uit te leggen geldt voor dit moment, augustus 2025. Uiteindelijk zijn er maar weinig sectoren zo veranderlijk als de energiesector, er gebeurt veel. Het is begrijpelijk dat je hier niet continu mee bezig wil zijn en daarom is echt onafhankelijke berichtgeving dus ook zo belangrijk. Dat gezegd hebbende…
Terugleverkosten zijn een component van de energierekening bij inmiddels alle(?) vaste en variabele elektrische energiecontracten.
Vaak gehekeld en daardoor ook foutief “boete” genoemd omdat het idee bestaat dat de duurzame energie die je met je zuurverdiende zonnepanelen opwekt en teruglevert, door de leverancier bijna gratis wordt afgenomen en duur verkocht aan de buurman.
Dit idee klopt niet, het gevoel is wel begrijpelijk dat wordt ook aangewakkerd in de media en het wantrouwen richting partijen in de energiesector neemt daardoor toe. Maar deze terugleverkosten zijn wel logisch te herleiden en niet voor de zakken van de leverancier.
Wij (Nederland) zijn samen met Australië koploper als het gaat om zon opwek per inwoner. Dit betekent dat tegenwoordig, wanneer de zon schijnt dit doorgaans ook bij de buren zo is, en misschien wel bij die 1/3e van de huishoudens met zonnepanelen in Nederland op datzelfde moment.
Het is goed om te weten dat zo'n 60% van het totaal opgestelde vermogen aan zoninstallaties komt vanuit kleinverbruikaansluitingen (consumenten/mkb). Dit heeft inmiddels een behoorlijke impact in het totale portfolio van zo’n leverancier; in de zomer wordt er relatief weinig stroom gebruikt en heel veel teruggeleverd.
In de winter wordt er juist veel meer stroom gebruikt door toenemende elektrificatie en maar weinig duurzaam opgewekt.
Bij een vast energie contract bepaalt de energieleverancier op basis van inschattingen en de mix aan energiemarkten waar zij inkopen wat een realistisch gemiddeld markttarief is, daar komt een buffer/premie bovenop om schommelingen van korter lopende termijn markten in het jaar op te vangen en als vergoeding voor deze dienst.
Dit gemiddelde netto tarief samen met bijbehorende belastingen worden over die gehele contract periode gerekend aan de klant. Maar daar krijgen we nu scheefgroei door vanwege onze lopende salderingsregeling.
Duurzame energie wordt door de enorme toename in duurzame opwek installaties steeds goedkoper, dat is hartstikke mooi in de zomer en met winderige dagen. Maar dit kun je ook anders vertalen; het wordt dus ook steeds minder waard.
Wat in de zomer door de leverancier moet worden ingekocht aan teruglevering, moet tegen hetzelfde tarief weer worden gesaldeerd in de winter. Ook op de langere termijn markten wordt duurzame energie steeds minder waard.
Het effect is daarbij dat de leverancier dit moet gaan compenseren in het berekenen van dat jaar gemiddelde tarief; dat moet dan omhoog.
Echter komt daarbij de rekening te liggen bij de klanten zonder zonnepanelen; zij bekostigen dan het deel wat degenen met zonnepanelen salderen vanuit dat hogere tarief.
Dat was allemaal prima zolang zonnepanelen nog niet zo massaal werden geïnstalleerd, we droegen met zn allen bij aan de toename van duurzame zonne-energie en middels de salderingsregeling verdisconteert in de stroom tarieven.
Inmiddels hebben we wel zo veel zon op onze daken liggen dat die tarieven enorm zouden stijgen, en dat treft dus met name de groep die te maken heeft met energie armoede en vaak geen zonnepanelen bezit.
Zij kunnen niet in de winter salderen wat ze in de zomer opwekken en hebben dus wél te maken met die hogere kWh prijs die ze moeten betalen.
De salderingsregeling werd hierdoor een omgekeerde Robin Hood.
Gelukkig hadden we een afbouwpad om die verslavende salderingsregeling geleidelijk af te bouwen. Dat werd echter in februari 2024 door een meerderheid aan energie “experts” in de Eerste Kamer afgeschoten onderwijl populistisch roepend dat de salderingsregeling door bleef gaan (hier heb je brood, STEM OP ONS)!
Echter waren de eerste tekenen destijds al aan de wand dat er door energieleveranciers werd gekeken naar manieren om die tarieven niet hoger op te laten lopen en kosten van de saldering terug te leggen bij de veroorzakers.
Vandebron kwam als eerste met de zogenaamde terugleverkosten. De Nederlandse consument was not amused: "Dan denkt de regering eindelijk eens een keer mee door saldering in stand te houden, zul je zien dat die boeven bij de energieleveranciers ons vanuit de andere kant naaien.”
Het is ook altijd, "we worden genaaid door ze”, en "ze" kun je hierin door allerlei partijen in laten vullen.
BOETE! Werd er geschreeuwd. Dat is natuurlijk met bovenstaande in gedachte lariekoek maar wel door het gemiddeld beperkte inzicht en missende eerlijke informatievoorziening over energie het idee dat bij consumenten leeft.
Er werd snel overgestapt naar energieleveranciers die dit nog niet rekenden en die leveranciers kwamen later dan toch ook met terugleverkosten, malaise was compleet!
En voor je het wist zag je het bij ieder vast contract terug, simpelweg omdat dit nu eenmaal onderdeel is van het concept “vast contract” als je het tarief niet oneindig wilt laten oplopen en de rekening bij de laatste zonder zonnepanelen neer moet leggen.
De regering draaide daarop weer; iedere leverancier rekent terugleverkosten? Dan toch maar de salderingsregeling de nek om draaien en nu niet geleidelijk…
Hiermee wil ik overigens niet zeggen dat terugleverkosten enkel voort komen uit de salderingsregeling, er zijn kosten die gemaakt worden door de toename aan teruglevering die ook gedekt dienen te worden naast het anders moeten verhogen van het tarief (die kosten zouden dus anders ook verdisconteerd worden over het tarief wat iedere klant betaald, ook die zonder zonnepanelen).
Het is dus waarschijnlijk dat terugleverkosten ook na de salderingsregeling nog steeds zullen blijven bestaan en dat is eerlijk; de veroorzaker betaalt.
Vermoedelijk zullen deze wel een stuk lager komen te liggen natuurlijk; immers hoeft duurdere energie in de winter niet meer te worden gecompenseerd met goedkope energie uit de zomer.
Dit zeg ik grosso modo; iedere energieleverancier kan dit anders bepalen, het zijn natuurlijk commerciële partijen en bij commerciële partijen heb je ook gewoon te maken met boefjes, het mooie van een vrije markt is dat je zelf kunt kiezen voor de leverancier die het beste bij jou past.
Dat is ook een oproep; laat je niet aan het lijntje houden met vaste klanten voordeeltjes, een mok van de leverancier is niet zo veel waard als een beter tarief.
Dynamische energiecontracten zijn opkomend, toen ik daar medio vorig jaar (2024, red) iets over tikte zaten we in Nederland op 450.000 contracten, inmiddels ligt het (augustus 2025, red) op 600.000 geloof ik.
In het kort; bij conventionele vaste / variabele contracten bepaalt de energie leverancier het tarief gebaseerd op het inkopen op verschillende termijn markten (bijvoorbeeld 1 jaar, 6 maanden, 1 maand, 1 dag) gecombineerd. En daar bovenop dus een soort premie om in te dekken tegen schommelingen, kosten en ook een stukje verdiensten vanuit waarde toevoeging richting de klant, want de klant koopt hiermee de zekerheid de contractperiode lang hetzelfde te betalen.
Bij dynamische contracten bepaalt de markt op de dag van te voren wat de waarde is van elektrische energie op ieder uur (binnenkort ieder kwartier) van de volgende dag. Dat wordt bepaald aan de hand van inschattingen voor gebruik en productie.
Typisch gezien wordt er meer gebruikt in de ochtend en begin van de avond en juist meer duurzaam (goedkoop) opgewekt in de middaguren. Vaak zijn die uren van meer gebruik wat duurder en de uren met meer duurzame opwek juist goedkoop.
De dynamische leverancier koopt alleen in vanuit die ene termijn; day-ahead, dag van te voren en rekent dit direct door aan de klant. Toch maken zij ook kosten en eventueel een marge, daarvoor komt er een opslag per kWh bij kijken.
Deze opslag ligt, op dit moment, tussen de 1,8 en 4,8 cent tussen de verschillende dynamische leveranciers, dat is wat je dus betaalt voor iedere kWh die je van het net verbruikt.
Hier komt geen premie over een gemiddelde verwachte inkoop overheen, nee, wat het waard is in het moment dat betaal je, en wanneer je teruglevert krijg je ook die marktwaarde van dat uur/kwartier terug.
Deze opslag wordt daarom dus ook niet hoger naarmate er meer klanten zon terugleveren, het wordt immers niet verdisconteerd over alle klanten, zoals bij vaste contracten wel gebeurt.
Dit is het voornaamste verschil tussen terugleverkosten bij vaste contracten en opslag / verkoopvergoeding bij dynamische leveranciers.
Wat gebeurt er met die opslag bij dynamische energiecontracten wanneer je teruglevert? In mijn voorgaande post vatte ik dit samen als: “de ene leverancier geeft deze opslag terug bij salderen en/of terugleveren, de andere niet”. Maar enige uitbreiding hierop is wel op zn plaats, je hebt een paar smaken bij terugleveren.
Het loont daarom nog steeds om ook dynamische energie leveranciers met elkaar te vergelijken. En zo moeilijk is het niet, je vergelijkt ze dan op basis van die opslag en abonnementskosten per maand via deze pagina.
Ook bij dynamische contracten komt het dus voor dat er kosten in rekening worden gebracht voor teruglevering. Doorgaans dekt dit daadwerkelijk de kosten die een leverancier maakt, zoals ik die hierboven benoem, en dan is het logisch dat deze terechtkomen bij de veroorzaker.
Maar er zijn ook leveranciers die een opslag rekenen zonder duidelijke of transparante onderbouwing. Maar in de basis blijft het principe ‘de veroorzaker betaalt’ eerlijker dan de kosten uitsmeren over álle klanten.
Sinds 2025 is het verplicht voor alle energieleveranciers om ook een dynamisch contract variant te bieden. Het lijkt er op dat conventionele energieleveranciers hun minder transparante praktijken meenemen naar hun dynamische contracten, Vattenfall maakt er een "Goochelen met Getallen" feestje van om toch een soort staffel op basis van jaaropwek te laten gelden voor teruglevering bij dynamische tarieven (dat vind je hier, oh nee hier, leg een aspirientje klaar voor het rekenvoorbeeld).
Laten we hopen dat de op 1 januari 2026 in werking tredende Nieuwe Energiewet meer transparantie kan waarborgen. Maar, het voordeel van die verplichting is wel dat er meer te kiezen is!
Om een idee te geven, Mayk Thewessen heeft gisteren (eind juli 2025, red) een post op LinkedIn geplaatst over de day-ahead markt waarde van zon. Voor 2025 tot zo ver geldt 4,1ct/kWh als gewogen waarde voor zon.
Dat is dus het getal waar je netto onder wilt blijven bij een dynamisch contract als de opslag in rekening wordt gebracht bij teruglevering. Uit het bovenstaande overzicht blijven ze hier allemaal onder.
En daarbij is het zo dat je wel enigszins zelf in de hand kunt hebben wat de waarde van terug te leveren energie is; kun je zonnepanelen op het oosten of westen richten dan heb je het voordeel van gemiddeld een hoger bedrag dan puur op het zuiden, kun je opslaan om later terug te leveren dan geldt hetzelfde.
Bij een vast contract wordt dit platgeslagen, je hebt immers altijd hetzelfde tarief in afname, teruglevering en terugleverkosten. Je hebt dus geen voordeel aan uren waarin zon meer oplevert en wel altijd diezelfde terugleverkosten.
Ter vergelijk, bij een typisch vast contract van bijvoorbeeld Eneco, waar netjes per teruggeleverde kWh wordt gerekend in plaats van vreemde staffels, zijn de terugleverkosten per kWh €0,1423.
De kale leveringsprijs (de door hen uitgerekende marktwaarde) die zij rekenen €0,13551 per kWh is. Wanneer je bijvoorbeeld 3000kWh van het net verbruikt en 3000kWh teruglevert dan worden die twee met elkaar verrekend tot 0,- maar daar bovenop betaal je 3000 * €0,1423 = €426,90.
Maar de duurdere verbruiksuren zoals bij een dynamisch contract voorkomt heb je dan weer niet met een vast contract. Een vast contract is dus vooral minder transparant, je betaalt niet naar de geldende marktwaarde, en je weet niet zeker of je een eerlijk component aan kosten voor teruglevering moet betalen.
Waar dynamische contracten vanuit het karakter al motiveren om zo veel mogelijk eigen opwek te gebruiken waar mogelijk, doen terugleverkosten dit ook bij vaste contracten, immers, alles wat niet voorbij de meter terug het net op gaat is hierdoor meer waard zoals het ook hoort te zijn.
Dus, heb je de mogelijkheid om tijdens zon uren de was, vaatwas, EV of dergelijke wat grotere verbruikers te laten verbruiken, dan stuur je hiermee op het gebruiken van eigen opgewekte stroom.
Heb je een dynamisch contract maar geen zonnepanelen dan profiteer je tijdens die uren wel van alle duurzame invoeding die de tarieven naar beneden drukken. Ik weet wel dat het voor de een makkelijker en wellicht meer lucratief is dan voor de ander, maar het draagt altijd iets bij in het dempen van terugleverkosten en het gebruik van duurzame energie.
Een thuisbatterij zou hierbij een optie kunnen zijn om eigen gebruik van opwek te verhogen of meer duurzaam (goedkope) energie gebruik wanneer je geen zonnepanelen hebt maar wel zo'n dynamisch contract.
Let daarbij wel op inwinnen van gedegen advies en deel daarvan is een bijpassende grootte, dat kan bijvoorbeeld via Accuberekening.nl. Zo'n thuisbatterij is wel echt een laatste stap in duurzaamheid, of het zich terugverdiend valt lastig te bepalen, maar hoe lang heb je gedaan over het terugverdienen van de CV-ketel of de OLED TV?
Zonnepanelen renderen nog steeds altijd, ook na de salderingsregeling, ook met terugleverkosten, ook met dynamische opslagen. Gemiddeld bespaart een bijpassende zoninstallatie al zo'n 30% verbruik van het net, nog zonder rekening te houden met momenten van verbruik, en ga je dus wel kunnen sturen of zelfs opslaan dan kun je dit aanzienlijk verhogen.
Ga nu niet als salderings-junkie, na gedwongen afgekickt te zijn, bij het kabinet bedelen om een thuisbatterij subsidie, dat is een herhaling van die omgekeerde Robin Hood 😉
Jeroen van Diesen is een gepassioneerde energie-expert die nuchter en feitelijk complexe onderwerpen rond de energietransitie en duurzaamheid uitlegt. Hij stoort zich aan onjuiste informatie in de media en zet zich belangeloos in om consumenten beter te informeren.