3 typen warmtepompen met elkaar vergeleken: kosten, installatie en ook slim aan te sturen?

De Nederlandse overheid wil in dat alles en iedereen in 2050 volledig draait op duurzame hernieuwbare energie. Dat is de reden dat ze inwoners en bedrijven stimuleert om “van het gas af te gaan”. 

Belastingen op gas gaan de komende jaren verder stijgen, belastingen op stroom juist dalen. Met subsidies probeert het inwoners te stimuleren om zonnepanelen, warmtepompen en isolerende maatregelen te treffen. 

Een warmtepomp word vaak genoemd. Het is goed om te weten dat het een verzamelnaam is voor verschillende types. Ieder met zijn eigen kenmerken, investeringen en efficiëntie. 

Het kiezen van de juiste warmtepomp hangt af van jouw specifieke situatie en behoeften.

Aardgas is een fossiele brandstof. Dit betekent dat er CO₂ vrijkomt bij verbranding en dat de voorraad niet oneindig is. 

Op dit moment gebruiken bijna alle Nederlandse huizen, bedrijven, scholen, ziekenhuizen en andere gebouwen aardgas. Dat zorgt voor veel CO₂-uitstoot. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 de uitstoot van broeikassen gehalveerd is. 

En dat Nederland in 2050 helemaal draait op duurzame energie. Van het aardgas stapt Nederland over op duurzame energiebronnen zoals zon, wind en water. 

Daarnaast wordt de gaswinning in Groningen afgebouwd omdat de gevolgen daarvan maatschappelijk niet aanvaardbaar zijn. 

warmtepompen verschillen

De noodzaak van verduurzaming

De overheid heeft ambitieuze doelen gesteld: de CO2-uitstoot moet in 2050 bijna nul zijn. Dat betekent: minder aardgas. Gelukkig zijn er subsidies voor wie nu al overstapt op duurzame oplossingen, zoals de warmtepomp.

1. Lucht-lucht warmtepomp

Lucht-lucht warmtepompen onttrekken warmte uit de buitenlucht en gebruiken deze om de binnenlucht te verwarmen of te koelen. 

Ze zijn eenvoudig te installeren en kosten minder dan andere warmtepompsystemen, omdat ze geen graaf- of boorwerkzaamheden vereisen. 

Het rendement van lucht-lucht warmtepompen kan variëren afhankelijk van de buitentemperatuur, met verminderde efficiëntie bij zeer lage buitentemperaturen.

Een lucht-lucht warmtepomp word ook wel eens verward met een airco. Het verschil is dat een airco alleen kan koelen terwijl een lucht-lucht warmtepomp kan verwarmen en koelen. 

Voordelen

  • Zowel verwarming als koeling.
  • Relatief voordelig.
  • Energiezuinig bij verwarming en koeling.

Nadelen

  • Niet geschikt voor tapwater verwarming.
  • Beperkt bereik qua verwarmingscapaciteit.
  • Geen subsidies beschikbaar.

Prijsindicatie: €2.500 - €7.500. 
Installatiekosten: €500 - €2.000. 
Domotica: Ja, kan slim worden aangestuurd.

Een lucht-lucht warmtepomp, vaak ook gewoon aangeduid als een airco, is een veelzijdig systeem dat kan verwarmen én koelen. Het werkt op basis van het principe van warmte-uitwisseling. Hier is hoe het werkt:

1. Warmte-absorptie
De buitenunit van de warmtepomp bevat een koelmiddel. Wanneer buitenlucht – zelfs koude buitenlucht – over deze unit stroomt, absorbeert het koelmiddel de warmte uit deze lucht.

2. Compressie
Het nu verwarmde koelmiddel wordt naar de compressor geleid. Hier wordt het koelmiddel samengeperst tot een hogere temperatuur.

3. Warmte-afgifte
Het hete koelmiddel wordt vervolgens naar de binnenunit van de warmtepomp geleid. Hier geeft het zijn warmte af aan de lucht die in de kamer circuleert, waarna het afgekoelde koelmiddel weer terug naar de buitenunit stroomt om het proces opnieuw te starten.

4. Voor koelen
Wanneer je wilt koelen, wordt het proces omgekeerd. De binnenunit onttrekt warmte uit de binnenlucht en voert het via het koelmiddel af naar buiten.

Enkele dingen om te onthouden:

  • Zelfs bij lage temperaturen bevat de buitenlucht nog steeds voldoende warmte voor de warmtepomp om effectief te werken. Toch kunnen extreme koude temperaturen de efficiëntie verminderen.
  • Lucht-lucht warmtepompen zijn niet alleen milieuvriendelijk door het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen, maar zijn ook vaak efficiënter dan traditionele verwarmings- en koelsystemen.
  • Dankzij de mogelijkheid om het proces om te draaien, kun je met één systeem zowel verwarmen als koelen, wat een mooie plus is!

Met de opkomst van domotica kun je deze lucht-lucht warmtepompen vaak slim aansturen. Dit betekent dat je ze kunt programmeren om op bepaalde tijden aan of uit te gaan. Je kan ze op afstand bedienen met een app of geautomatiseerd via een API.

2. Lucht-Water warmtepomp

Lucht-water warmtepompen onttrekken warmte uit de buitenlucht en zetten deze om in bruikbare warmte voor verwarming en warm water in huis. 

Ze zijn eenvoudiger te installeren en goedkoper dan grondgebonden systemen, omdat ze geen graaf- of boorwerkzaamheden vereisen. 

Het rendement van lucht-water warmtepompen kan echter variëren afhankelijk van de buitentemperatuur, met een hoger verbruik bij lage temperaturen.

Voordelen

  • Gasloos wonen
  • Koppeling bestaande verwarmingsystemen kan
  • Mogelijkheid voor huisverkoeling

Nadelen

  • Benodigde ruimte voor boiler en buitenunit
  • Lager rendement bij extreem koude temperaturen
  • Mogelijk geluid van de buitenunit

Prijsindicatie: €5.000 - €2.000. 
Installatiekosten: €1.000 - €3.000. 
Domotica: Ja, kan slim worden aangestuurd.

Een lucht-water warmtepomp is een populair type warmtepomp. Maar wat doet deze nou precies? Hier een beknopt overzicht van de werking:

1. Energie opvangen
De warmtepomp begint met het opvangen van energie uit de buitenlucht. Dit gebeurt met behulp van een buitenunit, die eruit ziet als een soort airco-unit.

2. Compressie
De opgevangen energie (in de vorm van een koelvloeistof die door de buitenunit stroomt) wordt vervolgens naar een compressor geleid. Hier wordt deze koelvloeistof samengeperst, waardoor de temperatuur stijgt.

3. Warmteoverdracht
Deze nu verwarmde koelvloeistof wordt vervolgens geleid naar een warmtewisselaar, waar de warmte wordt overgedragen aan het water in het verwarmingssysteem van het huis. Dit water kan vervolgens door het huis circuleren en zorgt zo voor de verwarming van de woning.

4. Expansie en opnieuw beginnen
Na warmteoverdracht expandeert de koelvloeistof en koelt deze af. Het wordt dan weer naar de buitenunit gestuurd om meer energie uit de buitenlucht op te vangen, waarna het proces opnieuw begint.

Enkele interessante punten:

  • Efficiëntie
    Ook als het buiten koud is, kan de lucht-water warmtepomp warmte uit de lucht halen. Moderne systemen kunnen zelfs werken bij temperaturen ver onder het vriespunt!
     
  • Integratie
    Deze warmtepomp kan vaak geïntegreerd worden met bestaande verwarmingssystemen.
     
  • Domotica
    De meeste moderne lucht-water warmtepompen kunnen slim worden aangestuurd met domotica, waardoor je ze efficiënter kunt laten werken en je energieverbruik en -kosten verder kunt optimaliseren.

In de kern haalt een lucht-water warmtepomp dus 'gratis' energie uit de lucht, verhoogt deze energie tot een nuttige temperatuur met behulp van elektriciteit, en gebruikt die vervolgens om je huis te verwarmen. Een innovatieve en duurzame oplossing voor traditionele verwarming!

3. Water-water & brine-water warmtepomp

Water-water en brine-water warmtepompen zijn grondgebonden systemen die gebruikmaken van de warmte in grondwater of de bodem. 

Water-water warmtepompen halen warmte uit grondwaterbronnen, terwijl brine-water warmtepompen een mengsel van water en antivriesmiddel door leidingen in de bodem circuleren. 

Beide typen hebben een hoog rendement door de constante temperaturen van grondwater en bodem, maar vereisen een hogere initiële investering vanwege de kosten voor boren, graaf- en installatiewerkzaamheden.

Prijsindicatie: €10.000 - €25.000. 
Installatiekosten: €3.000 - €7.000. 
Domotica: Ja, kan slim worden aangestuurd.

Voordelen

  • Uiterst efficiënt en energiezuinig
  • Geen buitenunit nodig
  • Lange levensduur

Nadelen

  • Hoge investering
  • Diepe put(ten) in de grond noodzakelijk
  • Mogelijke beperkingen door grondsamenstelling

Deze warmtepomp haalt energie uit het grondwater en gebruikt deze om je woning of bedrijfspand te verwarmen.

Werking van de water-water warmtepomp

  1. Onttrekken: 
    Twee putten worden geboord: één om het grondwater omhoog te halen (bronput) en één om het weer terug in de grond te laten zakken (retourput).
     
  2. Warmtewisselaar
    Het opgepompte grondwater passeert een warmtewisselaar waarin een koudemiddel circuleert.
     
  3. Compressor
    De warmte uit het grondwater verdampt het koudemiddel, wat vervolgens door een compressor wordt samengeperst. Dit proces verhoogt de temperatuur van het koudemiddel verder.
     
  4. Afgifte
    De warmte van het hete koudemiddelgas wordt overgedragen aan het verwarmingssysteem van je huis.
     
  5. Circulatie
    Het afgekoelde grondwater wordt terug de bodem in gepompt via de retourput.

Werking van de brine-water Warmtepomp:

Dit systeem maakt, net als de water-water warmtepomp, gebruik van de warmte uit de grond. Echter, in plaats van direct grondwater te gebruiken, maakt het gebruik van een mengsel van water en een antivriesmiddel, vaak glycol genaamd, dat in buizen in de grond circuleert.

  1. Circulatie
    Een netwerk van buizen, ook wel een gesloten bodemcollector genoemd, wordt horizontaal of verticaal in de grond geplaatst. Door deze buizen circuleert een mengsel van water en glycol.
     
  2. Warmteopname
    In de winter neemt dit mengsel de warmte uit de grond op, terwijl het in de zomer de overtollige warmte uit het gebouw aan de grond kan afgeven.
     
  3. Warmtewisselaar
    Net als bij de water-water warmtepomp, komt dit mengsel vervolgens in contact met een koudemiddel in de warmtewisselaar van de warmtepomp.
     
  4. Compressor
    De rest van het proces is vergelijkbaar: het koudemiddel verdampt en wordt samengeperst door een compressor, waardoor het verder wordt verwarmd.
     
  5. Afgifte
    De warmte wordt vervolgens overgedragen aan het verwarmingssysteem van je huis.

Belangrijke opmerking: Beide systemen kunnen ook in “omgekeerd” werken om te koelen in de zomer.

Waarom zijn deze systemen slim? 
Ze maken gebruik van de constante temperaturen in de grond, wat betekent dat ze zowel efficiënt zijn in de koude winter als in de warme zomer. 

En… met de juiste domotica kun je deze systemen slim aansturen, zodat ze op de meest energiezuinige momenten werken.

Jeroen Bakker
Over de auteur van dit bericht
Jeroen Bakker
Enthousiasteling

Deze trotse en sportieve Groninger heeft verregaande interesse in duurzaamheid, energie en domotica. Hij is mede-eigenaar van B2Design en maakt shuffleboards met de drie broers van Tafelsmaak.