Flevoland is de meest efficiënte provincie als het gaat om opwekken van hernieuwbare energie

Flevoland is in 2023 de meest efficiënte provincie als het gaat om het opwekken van hernieuwbare energie. Per vierkante meter (m²) wekt Flevoland een gemiddelde van 2,6182 kWh per jaar op (2023) en per inwoner maar liefst 8313 kWh (2023). En daarmee laat het alle andere provincies ver achter zich. 

Noord-Brabant (3819 GWh) had de hoogste opwekking van zonne-energie, gevolgd door Gelderland (2828 GWh). 

Tijdens mijn recente duik 🤿 naar de data van hernieuwbare energie kwam ik wat interessante trends en cijfers tegen 👇

opwek zon wind 2023 per m2 per provincie

Waar komt de data precies vandaan?

In de zomer van 2023 kwam ik op de website van energieopwek.nl. Deze website bleek door Netanders mogelijk gemaakt te zijn. Nadere bestudering leerde dat het een gezamenlijk opgezet project was tussen de Gasunie en Tennet. De locatie bleek in Groningen gevestigd. Om de hoek! Een kop koffie was snel geregeld. 

Een prachtig mooi gesprek met Maurits Witte en Robert-Jan Oosterling volgde. In één van de mooiste gebouwen van Nederland. Lang verhaal kort: ik kreeg toegang tot de API van Energieopwek en kon gaan grasduinen in de bergen met data. 

Aanstaande donderdag (21 maart 2024) zal het Nationale Energie Dashboard worden gelanceerd op ned.nl. Het is vanaf donderdag voor iedereen mogelijk om toegang tot de hernieuwbare-energie-data te krijgen. 

De data met betrekking tot inwoners per provincie en oppervlakte per provincie komt van metatopos.eu en allecijfers.nl

Zonne-energie ☀️ opgewekt per provincie sinds 2016

Vele daken liggen vol met zonnepanelen voor het eigen gebruik door particulieren. Steeds meer zonneparken trotssieren (nou ja, ahum) grote velden langs snelwegen. Soms wel met duizenden panelen bij elkaar ter grote van meerdere voetbalvelden. 

Hoe meer zon, hoe lager de dynamische energieprijzen overdag en hoe meer eigen energie in thuisbatterijen kan worden opgeslagen. 

Maar hoeveel wekken deze zonnepanelen (en parken etc) in totaal per provincie op? Met de data van Nationaal Energie Dashboard kwam ik een heel eind. 

Onder zon-opwek vallen zonnepanelen, zonnevelden, zonneparken en alle zonnepanelen ‘achter de meter’.

Wat verstaan we onder zonnepanelen?
Dit zijn panelen die op daken van huizen, bedrijfsgebouwen of andere structuren kunnen worden geïnstalleerd om zonlicht direct om te zetten in elektriciteit.

Wat verstaan we onder zonnevelden? 
Ook bekend als zonne-energiecentrales of zonneboerderijen. Dit zijn grote gebieden met grond waarop rijen zonnepanelen zijn geïnstalleerd om op grote schaal elektriciteit te produceren.

Wat verstaan we onder  zonneparken? 
Dit zijn grootschalige installaties van zonnepanelen, vergelijkbaar met zonnevelden, maar vaak met de notie dat ze een nog grotere capaciteit en organisatorische structuur hebben. Ze kunnen zowel op grond als op water (drijvende zonneparken) geïnstalleerd zijn.

Wat verstaan we onder “achter de meter”?
Dit verwijst naar de productie van zonne-energie die direct door de eigenaar van de installatie wordt verbruikt zonder dat deze eerst het elektriciteitsnet op gaat. Dit kan bijvoorbeeld elektriciteit zijn die wordt opgewekt door zonnepanelen op het dak van een woning en direct in die woning wordt gebruikt.

hernieuwbare energie zon 2023 per provincie
Provincie20162017201820192020202120222023 
1. Noord-Brabant2813776019161470206530533819 
2. Gelderland2002654346611047146023562828 
3. Zuid-Holland188252388600926121819162307 
4. Noord-Holland187247379596871112417482092 
5. Overijssel13618029444871397015281824 
6. Limburg12917728343170391713821665 
7. Groningen10914323134669986812261520 
8. Drenthe8310917626744667110611310 
9. Friesland1041372113305466769951218 
10. Utrecht921261983054676019361125 
11. Zeeland78105161251363451734888 
12. Flevoland74101159247375454666797 

Bovenstaande data is in GWh. 1 GWh (gigawattuur) is gelijk aan 1.000 MWh (megawattuur). En omdat 1 MWh gelijk is aan 1.000 kWh (kilowattuur), betekent dit dat 1 GWh gelijk is aan 1.000.000 kWh. 

Dus, als we het over 1 GWh hebben, hebben we het over 1.000 MWh of 1.000.000 kWh aan energie.

Windenergie 💨 opgewekt per provincie sinds 2016

Wind beslaat in onderstaande cijfers alleen de windturbines die op land of binnenwateren geplaatst zijn en dus niet op open zee. Onder binnenwater valt ook bijvoorbeeld het IJsselmeer. 

hernieuwbare energie wind 2023 per provincie
Provincie20162017201820192020202120222023
1. Flevoland16822081202021062297200326723697
2. Noord-Holland10169548919582028173822353004
3. Friesland653717650716710180222782894
4. Groningen6959228569401280122416962217
5. Zuid-Holland96387695811791335127315652207
6. Zeeland837872102311201277107213261995
7. Noord-Brabant219269262294389322425654
8. Drenthe2637343887295417572
9. Gelderland7510098106207174245366
10. Overijssel355249758871102144
11. Limburg11141313235672116
12. Utrecht36625963715369100

Bovenstaande data is in GWh. 1 GWh (gigawattuur) is gelijk aan 1.000 MWh (megawattuur). En omdat 1 MWh gelijk is aan 1.000 kWh (kilowattuur), betekent dit dat 1 GWh gelijk is aan 1.000.000 kWh. 

Dus, als we het over 1 GWh hebben, hebben we het over 1.000 MWh of 1.000.000 kWh aan energie.

Zon ☀️ en wind 💨 energie opgewekt per m2 per provincie in 2023

Niet iedere provincie is even groot. Zo zijn Flevoland en Utrecht relatief klein. Noord-Brabant en Gelderland zijn daarentegen weer erg groot als je het bekijkt vanuit de oppervlakte.

We zetten de totale zon-opwek af tegen de oppervlakte van iedere provincie. Zo krijgen we de zon-opwek per m2. 

En daarin staat Flevoland op eenzame hoogte. 

ProvincieOpwek zon & wind 2023Totaal oppervlakte in km2GWh per km2kWh per m2
1. Flevoland3697 GWh1412 km22,61822,6182
2. Noord-Holland3004 GWh2665 km21,1271,127
3. Zeeland1995 GWh1782 km21,11941,1194
4. Groningen2217 GWh2324 km20,95410,9541
5. Friesland2894 GWh3336 km20,86760,8676
6. Zuid-Holland2207 GWh2700 km20,81730,8173
7. Drenthe572 GWh2633 km20,21720,2172
8. Noord-Brabant654 GWh4905 km20,13340,1334
9. Gelderland366 GWh4964 km20,07380,0738
10. Utrecht100 GWh1485 km20,06750,0675
11. Limburg116 GWh2147 km20,05410,0541
12. Overijssel144 GWh3319 km20,04330,0433

Zon ☀️ en wind 💨 energie opgewekt per inwoner, per provincie in 2023

Woesj. De wind waait in Nederland gelukkig vaak. Maar wat nou als we de totale opwek van wind per jaar gaan afzetten tegen het aantal inwoners van iedere provincie? Zo komen we op een getal per inwoner. Gewoon leuk, omdat het kan. 

Flevoland, Zeeland, Friesland en Groningen voeren de ranglijst aan. Veel opwek vanuit wind en relatief weinig inwoners per provincie. 

ProvincieOpwek zon & wind 2023 Totaal inwonerskWh per inwoner per jaar
1. Flevoland3697 GWh4447018313
2. Zeeland1995 GWh3911245100
3. Friesland2894 GWh6595514388
4. Groningen2217 GWh5960753720
5. Drenthe572 GWh5020511139
6. Noord-Holland3004 GWh29526221017
7. Zuid-Holland2207 GWh3804906580
8. Noord-Brabant654 GWh2626210249
9. Gelderland366 GWh2133708172
10. Overijssel144 GWh1184333121
11. Limburg116 GWh1128367103
12. Utrecht100 GWh138764372

Totale opwek van energie per bron per jaar

Stroom krijgen we niet alleen van hernieuwbare energie als wind, zon en water. Ook gascentrales, afvalcentrales en houtkachels doen nog steeds een duit in het zakje. In het geval van gascentrales een behoorlijke duit zelfs. 

In onderstaande tabel hebben we dit per categorie samengevat.  

Zonne-energie
De opgewekte zonne-energie bestaat uit zonnepanelen, zonneweiden en zonneparken. Kortom alle vormen van zonne-energie opwek in Nederland. De hoeveelheid energie hangt af van de zonintensiteit. Die varieert over de dag en hangt onder andere af van de bewolking. Nederland ligt geografisch ver verwijderd van de evenaar. Zonnepanelen produceren daarom in de zomer veel meer energie dan in de winter.

Biogas
Biogas ontstaat door vergisting of vergassing van biomassa. Voorbeelden daarvan zijn slib uit afvalwaterzuivering, gestort afval(stortgas), groente-, fruit- en tuinafval (GFT), mest, maïs- en plantaardige reststromen uit de landbouw. Biogas wordt van nature ook uit afval op een stortplaats geproduceerd. Het telt echter pas mee als dit biogas nuttig wordt gebruikt.

Windenergie Land
Dit is hernieuwbare energie afkomstig van windturbines op land. Hieronder rekenen wij ook de windturbines in binnenwateren, zoals het IJsselmeer. De hoeveelheid energie die windturbines produceren neemt toe naarmate het harder waait. Moderne windturbines halen bijna het theoretisch maximale rendement uit de wind. Bij zware storm worden de windturbines tijdelijk stilgezet.

Windenergie op Zee
Dit is hernieuwbare energie afkomstig van windturbines op zee. De bouw van een offshore windturbine is duurder dan een windturbine op land. Uiteindelijk is het verschil in kosten beperkt, omdat offshore windparken meer schaalvoordelen hebben vanwege hun omvang. Bovendien waait het op zee meer dan op land en daarom produceren windturbines op zee meer energie dan windturbines op land. De elektriciteit die wordt geproduceerd door offshore windparken wordt door TenneT met grote onderzeese kabels naar de kust gebracht.

Warmtepompen
Dit is energie die via warmtepompen wordt geproduceerd. Warmtepompen onttrekken energie aan buitenlucht, bodem of water en zetten dit om in warmte. De door een warmtepomp geleverde warmte, minus de elektriciteit die nodig is om deze warmte aan de omgeving te onttrekken, telt volgens internationale regels mee als hernieuwbare energie. Met warmtepompen kun je ook koelen. Een koelkast koelt ook, maar wordt niet gezien als een bijdrage aan hernieuwbare energie.

Bij- en Meestoken Biomassa
Kolencentrales leveren elektriciteit en soms warmte voor warmtenetten. Wanneer kolen deels worden vervangen door biomassa, dan telt dat deel mee als hernieuwbare energie. Er zijn verschillende vormen van biomassa geschikt. Gewoonlijk wordt biomassa gebruikt die geperst is in de vorm van houtpellets. Het kabinet heeft aangegeven na 2025 met bijstoken te willen stoppen.

Houtkachels
Dit betreft hernieuwbare energie uit het verbranden van hout door huishoudens in houtkachels, allesbranders, pellet kachels en open haarden. De hoeveelheid hout die wordt gebruikt telt mee als hernieuwbare energie. Het maakt dus niet uit of de kachel wordt ingezet om een woning te verwarmen, of alleen voor de sfeer.

Afvalcentrales
Het verbranden van afval door afvalverwerkingsinstallaties levert warmte op die wordt gebruikt voor de productie van elektriciteit en in warmtenetten. Afval bestaat voor een deel uit biomassa (‘biogeen’) en restafval. De elektriciteit en warmte die wordt geleverd met het biogene deel telt mee als hernieuwbare energie.

Biomassa Bedrijven/Warmtenetten
Dit is het verbranden van vaste en vloeibare biomassa voor decentrale elektriciteits- en warmteproductie op industriële of semi-industriële schaal. Onder deze categorie valt ook de biomassa die wordt gebruikt voor warmtenetten of voor het verwarmen van zwembaden. In alle gevallen telt de geleverde warmte uit de biomassa-installatie volledig mee als hernieuwbare energie.

Bio Olie
Dit betreft vloeibare biobrandstoffen die op basis van wettelijke voorschriften standaard met een vast percentage worden bijgemengd met benzine en diesel. Biobrandstoffen moeten voldoen aan internationale duurzaamheidscriteria.

Geothermie
Geothermische energie (bodemenergie) is afkomstig van een diepte van meer dan 500 m. Het betreft de door de geothermie installatie geleverde warmte minus de elektriciteit die nodig is om deze warmte naar boven te pompen. Een geothermische installatie bestaat meestal uit twee putten, één voor de productie van warm water en één voor injectie van gekoeld water. De putten worden vaak vanuit een locatie (schuin) geboord. De afstand tussen deze twee putten in de diepe ondergrond is 1 tot 2 km.

Overig
Deze vormen van hernieuwbare energie (zoals waterkracht en houtskool) zijn in Nederland heel klein en vormen daarom gezamenlijk een categorie.

Biomassa 
Biomassa gebaseerd op certificeringsgegevens, volgens de CO2 Monitor.

Zonthermie
Zonthermie is productie van warmte door zonnecollectoren door middel van opgevangen zonlicht.

energie opwek 2023 per bron grafiek
Type201820192020202120222023
1. Zonne energie351353988625114731759321393 (24,6%)
2. Wind op land691476069791100841310117966 (20,6%)
3. Wind op zee3621362347717880790711298 (13,0%)
4. Bio olie4850806711227906382727533 (8,7%)
5. Cofiring105447597374694260516128  (7,00%)
6. Biomassa530960706775746478674953 (5,70%)
7. Warmtepompen268828393017377641314877 (5,60%)
8. Afvalcentrales499049074641438339623907 (4,50%)
9. Biogas307533993878449453323657 (4,20%)
10. Houtkachels409837363507413035913550 (4,10%)
11. Geothermie689909895109111571237 (1,40%)
12. Zonthermie346336350331386362 (0,42%)
13. Overig485527604528416188 (0,22%)
energie opwek 2023 per bron cirkeldiagram

Conclusie: kustprovincies nemen groot deel hernieuwbare energie in

Flevoland, de provincie met de dorpen Swifterbant, Biddinghuizen, Bant en Espel. En natuurlijk de steden als Almere, Lelystad en Emmeloord. Het is de jongste provincie van ons land, in 2026 viert het haar 40e verjaardag. 

En weet je? Het is dé meest efficiënte-hernieuwbare-energie-provincie van ons land. Per vierkante meter (m²) wekt het een gemiddelde van 2,6182 kWh per jaar op (2023) en per inwoner maar liefst 8313 kWh (2023). En daarmee laat het alle andere provincies ver achter zich. 

Flevoland, vanaf nu zal ik altijd even aan deze statistieken denken als ik door je heen rijd op mijn weg naar Amsterdam.

Jeroen Bakker
Over de auteur van dit bericht
Jeroen Bakker
Enthousiasteling

Deze trotse en sportieve Groninger heeft verregaande interesse in duurzaamheid, energie en domotica. Hij is mede-eigenaar van B2Design en maakt shuffleboards met de drie broers van Tafelsmaak.