Negatieve energieprijzen: betaald krijgen om energie te gebruiken. Echt!

Vanaf 2019 zijn er regelmatig negatieve stroomprijzen. Ieder jaar steeds meer door het grotere aandeel in duurzaam opgewekte energie. Vooral het aantal windmolenparken (land en zee) en het aantal zonnepanelen is in Nederland sterk gegroeid. 

Waar wanneer waren de ‘hoogste' negatieve prijzen? Nou ja, eigenlijk laagste dus. Een top 10. De inkoopprijs is de prijs zonder opslagen en zonder belastingen die betaald werd op de EPEX Spot markt.

Om inzicht te krijgen in data rondom negatieve energieprijzen kunnen we kijken naar het totaal aantal uren per jaar dat er negatieve prijzen zijn. 

In onderstaande grafiek (altijd actueel overigens) kijken we naar het totaal aantal uren met negatieve energie in een jaar. De jaren 2020 en 2021 stonden vooral in het teken van de oorlog in Oekraïne. Deze oorlog zorgde voor een acute energiecrisis met hoge prijzen. Het jaar 2023 spant de kroon met nu (augustus 2023) meer dan 200 uren met negatieve energieprijzen. 

We rekenen met de inkoopprijs van energie (dus los van energiebelasting, btw en opslagen). 

Het aantal dagen dat er negatieve energieprijzen zijn, stijgt met het jaar. We zitten momenteel in augustus en het totaal aantal dagen met negatieve prijzen is al bijna verdubbeld ten opzichte van 2022. 

Onderstaande grafiek toont alleen het aantal dagen, ongeacht het totaal aantal uren negatieve energie. We rekenen met de inkoopprijs van energie (dus los van energiebelasting, btw en opslagen). 

Is er op een dag 1 uur lang negatieve energieprijzen, dan telt dat als 1 dag. 
Zijn er op een dag 8 uur lang negatieve energieprijzen, dan telt dat als 1 dag. 

De prijzen op de elektriciteitsmarkt worden bepaald door vraag en aanbod. Op de EPEX Spot SE bieden energieproducenten stroom aan voor een bepaalde prijs. Kopers geven aan hoeveel stroom ze op een bepaald moment (bijvoorbeeld tussen 16:00 en 17:00) tegen een bepaalde prijs willen kopen. 

Op basis van de vraag en aanbod worden de prijzen voor de volgende dag bepaald. Dit gebeurt elke dag om 12:00 voor alle uren van de volgende dag. 

Negatieve elektriciteitsprijzen ontstaan als er meer aanbod dan vraag is. Veelal in de weekenden en op feestdagen als kerstmis of Pinksteren. 

Vooral in uren van voorspelbaar hoog hernieuwbaar stroomaanbod (veel wind en zon) bieden stroomproducenten elektriciteit aan tegen negatieve prijzen. Dit wordt vaak gedaan door verkopers van hernieuwbare stroom. 

Maar ook door traditionele energiecentrales als kern- en bruinkoolcentrales. 

In het Nederlandse elektriciteitssysteem kan stroom momenteel niet op grote schaal worden opgeslagen. Om het elektriciteitsnet stabiel te houden (bij een frequentie van 50 Hertz) moet het aanbod van energie gelijk blijven aan de vraag. 

Dit evenwicht moet worden bereikt door vraag en aanbod goed op elkaar af te stemmen. Negatieve prijzen kunnen daarbij een gevolg zijn. 

Jij kan er je voordeel mee doen door veel energie te verbruiken tijdens negatieve prijzen. 

Negatieve energieprijzen zijn over het algemeen geen slechte zaak. Ze vormen een stimulans voor aanbieders van energie om hun elektriciteitscentrales beter te laten reageren op veranderende omstandigheden op de elektriciteitsmarkt. 

In tijden van een groot aanbod moeten producenten worden gestimuleerd om capaciteit te verminderen. Grootverbruikers worden juist gestimuleerd om de vraag opvoeren als de prijzen laag zijn.

Negatieve elektriciteitsprijzen zijn een teken van een zeer groot energie-aanbod op de markt. Hierdoor krijgt "goedkope" hernieuwbare energie vaak de schuld van het feit dat de elektriciteitsprijs onder nul zakt. Maar traditionele energiecentrales zijn net zo verantwoordelijk.

Hernieuwbare energiebronnen hebben voorrang in het elektriciteitsnet en komen daarom altijd op de eerste plaats. Traditionele energiecentrales zijn daarom soms overbodig.