Knipperende lampen of de omvormer van je zonnepanelen die zichzelf automatisch uitschakelt. Het elektriciteitsnet is op veel plekken overbelast. Dit noemen we netcongestie.
Je hoort er de laatste tijd veel over in veel media. Bijvoorbeeld hier en hier en hier en hier en hier en hier.
Nieuwe woonwijken kunnen niet meer op het elektriciteitsnet worden aangesloten en bedrijven komen op een wachtlijst om een zwaardere stroomaansluiting te krijgen.
Op verschillende plekken in Nederland is er gewoonweg onvoldoende netcapaciteit beschikbaar. Of, als je het anders bekijkt… is er genoeg capaciteit maar word dit niet goed gebruikt.
Ik deed in het eerste kwartaal van 2024 onderzoek hoe vaak en waar netcongestie precies voorkomt en wat de impact is op inwoners. Op basis van publieke data van netbeheerders Liander, Enexis en Stedin.
En ook RTL Nieuws pikte het onderzoek op 😊
Eerder deed ik onderzoek hoe automerken naar bidirectioneel laden keken. Hoe verzekeraars tegen thuisbatterijen aankeken en hoelang het duurt om op basis van dynamische energieprijzen je thuisbatterij terug te verdienen.
Ook deed ik onderzoek welke provincie per persoon de meeste hernieuwbare energie opwekte en waarom de vlag niet uit kan met betrekking tot negatieve energieprijzen.
Nu is het tijd voor iets nieuws.
Begin 2024 was ik benieuwd waar netcongestie nou écht concreet aanwezig was. Niet op basis van een kleurenkaartje aangeleverd door de netbeheerder, maar meer op detail niveau.
Wat is de status van mijn eigen postcode? En die van mijn moeder? En op mijn oude adres?
Dus daar ging ik. Op onderzoek uit. Op pad. Tralalalala.
Natuurlijk kwam ik op bezoek bij de websites van de netbeheerders Enexis, Stedin en Liander.
Alle 3 de netbeheerders hebben een online formulier (zie de 3 links hierboven) beschikbaar waar je je eigen postcode kan checken. Je kan dan zien of er een melding van een spanningsprobleem bekend is. En vaak krijg je er dan ook een meldingsdatum en korte omschrijving bij.
Ik kocht een postcode database aan met alle 472.077 postcodes in Nederland. Deze database werd aangevuld met alle 2418 plaatsen en de plaatsen werden gekoppeld aan alle 347 gemeentes en de gemeentes weer aan de 13 provincies.
Per postcode werd extra data verzameld zodat het aantal woonadressen en het totaal aantal inwoners per postcode kon worden bepaald.
Op vrijdag 31 mei 2024, de dag dat ik het data onderzoek heb afgerond, zijn er 30290 postcodes waar een spanningsmelding van bekend is. Verspreid over 2418 plaatsen. In onderstaand formulier kan je zelf gaan graven in de verzamelde data (die overigens na 24 mei 2024 niet meer zal worden geupdate) of bekijk de spreadsheet met alle data.
Spanningsproblemen zorgen relatief gezien voor de minste overlast in Zuid-Holland. De meeste overlast geeft het in Gelderland. Als je kijkt vanuit het inwoners perspectief.
In Gelderland heeft 16% van de woningen last van netcongestie. Dat komt overeen met 349.795 inwoners (van de in totaal 2.161.947).
In Friesland zijn 2933 postcodes (van de in totaal 22509) waar een melding van een spanningsprobleem van bekend is.
| Provincie | Spanning meldingen | Inwoners | Huizen |
|---|---|---|---|
| Gelderland | 15% 8778 van de 60326 postcodes. |
16% 349795 van de 2161947 inwoners. |
16% 138479 van de 846457 huizen. |
| Friesland | 13% 2933 van de 22509 postcodes. |
15% 106415 van de 696021 inwoners. |
14% 44948 van de 311454 huizen. |
| Flevoland | 9% 1039 van de 11748 postcodes. |
12% 52800 van de 438414 inwoners. |
12% 18814 van de 163020 huizen. |
| Utrecht | 6% 2007 van de 34414 postcodes. |
8% 117950 van de 1394659 inwoners. |
10% 43613 van de 458957 huizen. |
| Noord-Holland | 8% 5576 van de 72448 postcodes. |
8% 247525 van de 2973044 inwoners. |
10% 95008 van de 916106 huizen. |
| Groningen | 5% 1007 van de 18485 postcodes. |
7% 40450 van de 583368 inwoners. |
8% 17141 van de 222257 huizen. |
| Overijssel | 4% 1522 van de 36785 postcodes. |
6% 70685 van de 1204665 inwoners. |
6% 27145 van de 478385 huizen. |
| Zeeland | 4% 558 van de 14754 postcodes. |
6% 22940 van de 394050 inwoners. |
6% 11640 van de 199520 huizen. |
| Drenthe | 4% 699 van de 15616 postcodes. |
6% 27410 van de 497311 inwoners. |
5% 11651 van de 218909 huizen. |
| Limburg | 4% 1280 van de 31854 postcodes. |
5% 57890 van de 1125161 inwoners. |
5% 24518 van de 463270 huizen. |
| Noord-Brabant | 4% 2850 van de 67682 postcodes. |
5% 133170 van de 2651947 inwoners. |
5% 53807 van de 1037022 huizen. |
| Zuid-Holland | 2% 2153 van de 90057 postcodes. |
4% 147655 van de 3779069 inwoners. |
5% 55294 van de 1098687 huizen. |
Als we kijken naar netcongestie problemen per Nederlandse gemeenten dan komt Urk het “beste” uit de test. Nou ja, “beste” is misschien niet helemaal het juiste woord.
Maar liefst 44% van de huizen en 53% van de inwoners in de gemeente Urk heeft (of had) last van netcongestie.
Ook de gemeentes Drechterland, West Maas en Waal en Wijchen scoren hoog.
| Gemeente | Spanning meldingen | Inwoners | Huizen |
|---|---|---|---|
| Urk Flevoland |
42% 177 van de 417 postcodes. |
53% 11675 van de 22034 inwoners. |
44% 3174 van de 7271 huizen. |
| Drechterland Noord-Holland |
46% 279 van de 605 postcodes. |
48% 12135 van de 25084 inwoners. |
47% 4977 van de 10632 huizen. |
| West Maas en Waal Gelderland |
42% 244 van de 579 postcodes. |
46% 8640 van de 18962 inwoners. |
44% 3678 van de 8285 huizen. |
| Wijchen Gelderland |
37% 461 van de 1260 postcodes. |
41% 17535 van de 42407 inwoners. |
39% 7073 van de 18106 huizen. |
| Heumen Gelderland |
36% 177 van de 488 postcodes. |
38% 6815 van de 17869 inwoners. |
37% 2656 van de 7216 huizen. |
| Elburg Gelderland |
33% 217 van de 662 postcodes. |
36% 8445 van de 23717 inwoners. |
33% 3324 van de 9993 huizen. |
| Koggenland Noord-Holland |
35% 206 van de 591 postcodes. |
35% 8150 van de 23066 inwoners. |
34% 3270 van de 9496 huizen. |
| Medemblik Noord-Holland |
30% 295 van de 991 postcodes. |
35% 13790 van de 39158 inwoners. |
34% 5842 van de 17085 huizen. |
| Buren Gelderland |
29% 235 van de 822 postcodes. |
35% 9205 van de 26394 inwoners. |
33% 3949 van de 12060 huizen. |
| Lingewaard Gelderland |
31% 377 van de 1230 postcodes. |
34% 16540 van de 48962 inwoners. |
33% 6535 van de 19555 huizen. |
| Oldebroek Gelderland |
27% 193 van de 708 postcodes. |
33% 9175 van de 27394 inwoners. |
32% 3788 van de 11663 huizen. |
| Woudenberg Utrecht |
24% 76 van de 317 postcodes. |
33% 4720 van de 14271 inwoners. |
31% 1716 van de 5518 huizen. |
| Maasdriel Gelderland |
27% 218 van de 798 postcodes. |
32% 8765 van de 27018 inwoners. |
31% 3523 van de 11237 huizen. |
| Son en Breugel Noord-Brabant |
26% 141 van de 536 postcodes. |
32% 5680 van de 17710 inwoners. |
31% 2440 van de 7769 huizen. |
| Montferland Gelderland |
31% 347 van de 1127 postcodes. |
32% 11595 van de 36610 inwoners. |
31% 4758 van de 15247 huizen. |
| Achtkarspelen Friesland |
29% 269 van de 943 postcodes. |
31% 9280 van de 29792 inwoners. |
29% 3713 van de 12683 huizen. |
| Zwijndrecht Zuid-Holland |
21% 205 van de 979 postcodes. |
31% 13915 van de 45508 inwoners. |
32% 4801 van de 15170 huizen. |
| Heerde Gelderland |
26% 142 van de 548 postcodes. |
30% 5970 van de 20108 inwoners. |
29% 2364 van de 8138 huizen. |
| Heiloo Noord-Holland |
31% 182 van de 588 postcodes. |
29% 7435 van de 25287 inwoners. |
30% 3090 van de 10305 huizen. |
| Bronckhorst Gelderland |
24% 351 van de 1437 postcodes. |
29% 11420 van de 39801 inwoners. |
29% 5195 van de 18062 huizen. |
| Neder-Betuwe Gelderland |
24% 148 van de 620 postcodes. |
28% 7160 van de 25456 inwoners. |
26% 2532 van de 9800 huizen. |
| Tytsjerksteradiel Friesland |
23% 210 van de 931 postcodes. |
28% 9105 van de 33086 inwoners. |
25% 3694 van de 14604 huizen. |
| Oostzaan Noord-Holland |
25% 56 van de 221 postcodes. |
27% 2640 van de 9623 inwoners. |
27% 1068 van de 3992 huizen. |
| Beuningen Gelderland |
22% 159 van de 713 postcodes. |
27% 7360 van de 27132 inwoners. |
26% 2898 van de 11208 huizen. |
| Oost Gelre Gelderland |
22% 219 van de 1006 postcodes. |
27% 8700 van de 32605 inwoners. |
25% 3523 van de 14092 huizen. |
| Molenlanden Zuid-Holland |
18% 192 van de 1065 postcodes. |
27% 11840 van de 44664 inwoners. |
25% 4586 van de 18161 huizen. |
| Waterland Overijssel |
21% 104 van de 505 postcodes. |
26% 4040 van de 15343 inwoners. |
25% 1621 van de 6563 huizen. |
| Castricum Noord-Holland |
25% 249 van de 977 postcodes. |
26% 9735 van de 37206 inwoners. |
28% 4101 van de 14619 huizen. |
| Ameland Friesland |
13% 36 van de 271 postcodes. |
26% 1155 van de 4452 inwoners. |
15% 479 van de 3138 huizen. |
| Hollands Kroon Noord-Holland |
22% 304 van de 1406 postcodes. |
26% 12720 van de 49456 inwoners. |
24% 5275 van de 22289 huizen. |
Het is “Netcongestie feest” vind plaats in de plaatsen Steenenkamer, Stokkum, Markenbinnen, Herten, Dedgum en Diphoorn.
Van deze 6 de plaatsen (dorpjes) had ik nog nooit gehoord. Ze vieren het heugelijke feit dat serieus waar alle inwoners last hebben van netcongestie, of dat de laatste tijd hebben gehad.
In deze 6 plaatsen zijn voor alle postcodes meldingen bekend van spanningsproblemen, netcongestie dus.
High five met de buurman dus, het is netcongestie feest 🎉
| Plaats | Spanning meldingen | Inwoners | Huizen |
|---|---|---|---|
| Uithoorn Noord-Holland |
2% 15 van de 681 postcodes. |
100% 26370 van de 26370 inwoners. |
100% 9478 van de 9478 huizen. |
| Adorp Groningen |
28% 8 van de 29 postcodes. |
100% 655 van de 655 inwoners. |
100% 302 van de 302 huizen. |
| Wouw Noord-Brabant |
11% 14 van de 125 postcodes. |
100% 4817 van de 4817 inwoners. |
100% 2063 van de 2063 huizen. |
| Bitgum Friesland |
78% 28 van de 36 postcodes. |
100% 825 van de 825 inwoners. |
100% 356 van de 356 huizen. |
| Reutum Overijssel |
2% 1 van de 49 postcodes. |
100% 1375 van de 1375 inwoners. |
100% 638 van de 638 huizen. |
| Kommerzijl Groningen |
19% 5 van de 26 postcodes. |
100% 560 van de 560 inwoners. |
100% 254 van de 254 huizen. |
| Tilburg Noord-Brabant |
1% 52 van de 4423 postcodes. |
100% 203837 van de 203837 inwoners. |
100% 71741 van de 71741 huizen. |
| 's-Heer Abtskerke Zeeland |
3% 1 van de 30 postcodes. |
100% 510 van de 510 inwoners. |
100% 243 van de 243 huizen. |
| Nederweert-Eind Limburg |
11% 6 van de 53 postcodes. |
100% 1570 van de 1570 inwoners. |
100% 685 van de 685 huizen. |
| Benningbroek Noord-Holland |
48% 11 van de 23 postcodes. |
100% 800 van de 800 inwoners. |
100% 354 van de 354 huizen. |
| Groningen Groningen |
1% 53 van de 5522 postcodes. |
100% 205290 van de 205290 inwoners. |
100% 53983 van de 53983 huizen. |
| Polsbroek Utrecht |
30% 8 van de 27 postcodes. |
100% 1300 van de 1300 inwoners. |
100% 487 van de 487 huizen. |
| Kelpen-Oler Limburg |
0% 0 van de 45 postcodes. |
100% 1180 van de 1180 inwoners. |
100% 583 van de 583 huizen. |
| Mill Noord-Brabant |
8% 18 van de 214 postcodes. |
100% 6372 van de 6372 inwoners. |
100% 2796 van de 2796 huizen. |
| Gilze Noord-Brabant |
1% 2 van de 214 postcodes. |
100% 8402 van de 8402 inwoners. |
100% 3690 van de 3690 huizen. |
| Zoelen Gelderland |
34% 21 van de 62 postcodes. |
100% 1693 van de 1693 inwoners. |
100% 768 van de 768 huizen. |
| Uitwijk Noord-Brabant |
7% 1 van de 15 postcodes. |
100% 360 van de 360 inwoners. |
100% 142 van de 142 huizen. |
| Afferden Gelderland |
51% 25 van de 49 postcodes. |
100% 1705 van de 1705 inwoners. |
100% 688 van de 688 huizen. |
| Yde Drenthe |
13% 5 van de 38 postcodes. |
100% 810 van de 810 inwoners. |
100% 362 van de 362 huizen. |
| Blaricum Noord-Holland |
1% 5 van de 398 postcodes. |
100% 12390 van de 12390 inwoners. |
100% 5026 van de 5026 huizen. |
| Rhee Drenthe |
0% 0 van de 4 postcodes. |
100% 45 van de 45 inwoners. |
100% 22 van de 22 huizen. |
| Tirns Friesland |
0% 0 van de 8 postcodes. |
100% 200 van de 200 inwoners. |
100% 82 van de 82 huizen. |
| 's-Heerenbroek Overijssel |
13% 2 van de 15 postcodes. |
100% 675 van de 675 inwoners. |
100% 255 van de 255 huizen. |
| Neeritter Limburg |
9% 4 van de 47 postcodes. |
100% 1269 van de 1269 inwoners. |
100% 599 van de 599 huizen. |
| Bentveld Noord-Holland |
0% 0 van de 41 postcodes. |
100% 1010 van de 1010 inwoners. |
100% 312 van de 312 huizen. |
| Grootegast Groningen |
1% 1 van de 117 postcodes. |
100% 3588 van de 3588 inwoners. |
100% 1607 van de 1607 huizen. |
| Posterholt Limburg |
16% 18 van de 114 postcodes. |
100% 4048 van de 4048 inwoners. |
100% 2216 van de 2216 huizen. |
| Kerkenveld Drenthe |
7% 2 van de 27 postcodes. |
100% 950 van de 950 inwoners. |
100% 401 van de 401 huizen. |
| Mirns Friesland |
0% 0 van de 4 postcodes. |
100% 110 van de 110 inwoners. |
100% 53 van de 53 huizen. |
| Godlinze Groningen |
0% 0 van de 17 postcodes. |
100% 300 van de 300 inwoners. |
100% 158 van de 158 huizen. |
Heb je zonnepanelen en is de spanning in jouw buurt te hoog (meer dan 253 volt), dan is het voor jouw omvormer onmogelijk om de opgewekte stroom terug te leveren aan het elektriciteitsnet. De omvormer schakelt zichzelf uit.
Jouw apparaten in huis kunnen dan geen gebruik maken van direct zelf opgewekte stroom. Je omvormer staat immers uit.
Om problemen rondom netcongestie in jouw straat of buurt op te lossen heeft de netbeheerder een aantal opties.
Sommige aanpassingen heb je niet door. Maar misschien moeten er wel kabels in de straat worden vervangen door dikkere versies. Dan moet de straat open. En ja, daar ga je vast hinder van ondervinden. Wat moet dat moet.
En tot die tijd? Uitvallende omvormers en knipperende lampen tot gevolg. Feest!
Jazeker. Vooral heel veel zelf opgewekte stroom verbruiken op momenten dat het aanwezig is. Dan hoeft je ook geen stroom terug te leveren.
Dynamische energieprijzen worden landelijk (dus voor heel Nederland) bepaald op basis van de day-ahead-markt. Een soort van marktplaats maar dan voor energie.
Netcongestie is een landelijk probleem maar treedt lokaal op.
Ze zijn dus niet hetzelfde en hebben niks met elkaar te maken. O wacht. Toch wel. Ze zitten elkaar namelijk soms in de weg. Dynamische energieprijzen kan juist netcongestie versterken.
Als de landelijke prijs van dynamische energie laag ⬇️ is, dan is er een overschot aan energie (voor een groot gedeelte wind & zon). De vraag is op dat moment vaak laag ⬇️.
Als de landelijke prijs van dynamische energie hoog ⬆️ is, dan is er een tekort aan energie (geen of weinig wind & zon). De vraag is op dat moment vaak hoog ⬆️.
Dus…
Als de landelijke prijs van dynamische energie laag ⬇️ is, dan is er vaak veel wind. Bijvoorbeeld op de Noordzee in het Prinses Amalia Windpark waar met 60 turbines 120 MWh aan stroom kan worden opgewekt.
Maar deze op zee opgewekte stroom kan niet zomaar naar Limburg worden verplaatst. Het zorgt landelijk wel voor een lage prijs maar de goedkope stroom is niet op iedere locatie aanwezig.
Dus…
De lage prijs zorgt voor een prikkel bij consumenten om stroom te gaan gebruiken op goedkope momenten. De hele straat gaat de auto laden, warmtepompen aanzetten en elektrisch koken.
Dus… gelijktijdigheid. Iedereen wil op hetzelfde moment gaan laden. En ja, dat wekt weer netcongestie in de hand.
Lang verhaal kort. Het sturen van de energie-vraag en energie-aanbod door dynamische energieprijzen is niet de oplossing voor netcongestie.
Hernieuwbare stroom gebruiken als het er is, wel. Geen stroom gebruiken als er geen hernieuwbare stroom is, ook.
Netbeheerders doen er alles aan om de spanning op het elektriciteitsnet stabiel te houden. Een te hoge spanning zorgt voor uitvallende omvormers. Te lage spanning kan zorgen voor schade aan apparatuur.
Dit betekent het optimaliseren van de capaciteit van transformatoren door de spanning te verhogen of te verlagen, wat helpt bij het beter verdelen van de belasting en het verminderen van congestie.
Dit omvat kleinschalige infrastructurele veranderingen, zoals het verzwaren van kabels of het bijplaatsen van extra verdeelstations om lokale knelpunten snel op te lossen.
Dit houdt in grootschalige verbeteringen aan het elektriciteitsnet, zoals de uitbreiding van hoofdnetwerken of de aanleg van nieuwe transformatorstations. Met als doel om structurele problemen op te lossen en toekomstige capaciteitsbehoeften te dekken.
Dit betreft het herverdelen van de belasting over de drie fasen van het elektriciteitsnet om een gelijkmatigere verdeling van de stroom te realiseren en piekbelastingen te verminderen.
Dit is een strategische benadering waarbij duurzame en langdurige oplossingen worden geïmplementeerd. Denk dan aan bijvoorbeeld de integratie van lokale energieopslag om lokale netcapaciteit toekomstbestendig te maken.
Dit houdt in een gecoördineerde aanpak voor hele wijken, waarbij alle betrokkenen samenwerken aan energie-efficiëntie, lokale opwekking en opslag.
Voor dit onderzoek heb ik onder andere gebruik gemaakt van de volgende bronnen:
Elektrificering is een onderdeel van de energietransitie. Minder gas en meer elektra. Zo komen er steeds meer elektrische auto's, gaan cv-ketels eruit en komen er warmtepompen voor in de plaats. Op zich een goede zaak.
De keerzijde is dat het elektriciteitsnet daar niet overal geschikt voor is, zo blijkt uit het bovenstaande verhaal. Vooral in Gelderland, Friesland en Flevoland moeten de netbeheerders aan de slag om het net te verzwaren op straat- of buurtniveau.
Maar nog belangrijker zijn wijzelf.
We moeten meer en meer ons elektriciteitsgedrag aanpassen naar verbruik op momenten dat er elektriciteit in overvloed is, veelal overdag. Goed voor de balans op het elektriciteitsnet én de portemonnee. Twee vliegen in één klap dus.
En zo'n feestje 🎉 met knipperende lampen is eigenlijk helemaal zo'n gek idee nog niet.
Deze trotse en sportieve Groninger heeft verregaande interesse in duurzaamheid, energie en domotica. Hij is mede-eigenaar van B2Design, maakt shuffleboards met de drie broers van Tafelsmaak en verkoopt met zijn dochter ijs met de Toverkar.