De toekomst van dynamische energie in Nederland: raakt transparantie verloren door wetgeving?

Voor de meeste consumenten zijn dynamische energiecontracten nieuw of onbekend, het gezegde “wat de boer niet kent dat vreet ie niet” is daarmee al snel op zn plek. Dynamische contracten bestaan echter al een behoorlijke tijd. 

In 2012, met de uitrol van de slimme meter, startte energieleverancier NieuweStroom in Nederland namelijk al met het leveren van dynamische energietarieven aan de zakelijke markt, zij zijn daarin dan ook marktleider. 

Oprichter Remko ten Barge:
“Als disruptieve energieleverancier hebben wij met de introductie van dynamische energieprijzen voor iedereen een nieuwe, eerlijke standaard neergezet. Een nieuw systeem dat het oude systeem overbodig zal maken. En dat gaat goed, dynamische energie wint steeds sneller terrein en wordt steeds waardevoller ten opzichte van "oude stroom" daarom de naam; NieuweStroom."

Maar onder huishoudens duurt het aanslaan wel wat langer, begin 2023 waren er 72.000 huishoudens of iets minder dan 1%, met een dynamische energiecontract, inmiddels staat de teller op 343.000 huishoudens, iets meer dan 4% (september 2024). 

Het loopt dus wel exponentieel op, het zal misschien helpen dat er steeds meer handige neefjes zijn die het principe uit kunnen leggen op een verjaardag.

Het klinkt ook in eerste instantie tricky om energietarieven per dag of zelfs per uur te laten wijzigen gebaseerd op vraag en aanbod, zeker nu, net na de energiecrisis van 2022. 

We zijn immers al ruim 20 jaar gewend dat je een (meer-)jaarcontract afsluit bij een leverancier, met of zonder welkomstbonus en obligate loyaliteits-mok per opvolgend jaar krijgt. Hele grote verschillen zaten er niet in de markt, je betaalde ongeveer €0,20/kWh voor stroom en €0,70/m3 voor gas. 

Er gebeurde ook niet zo veel spannends, of ja, had je zonnepanelen dan mocht je alles salderen wat je in de zomer opwekte tegen hetgeen je extra verbruikte in de winter, alles tegen grofweg diezelfde €0,20/kWh, lekker makkelijk rekenen. 

Veel leveranciers boden verder een klein verschilletje tussen piek en dal tarieven, ooit ontstaan om mensen meer hun verbruik te laten verschuiven buiten piekmomenten, dus een vaat laten draaien in de nacht of was rondes in de weekenden.

Als je het sterk versimpeld zou benaderen zijn dynamische tarieven een soort piek/dal tarieven maar dan 24 tarieven per dag voor stroom en 1 tarief per dag voor gas, gebaseerd op vraag en aanbod van die dag. 

De vraag ligt doordeweeks hoger dan in weekenden of vakantiedagen en doorgaans gedurende de dag zijn er pieken aan het begin van de ochtend en het einde van de middag. Het aanbod is het grootst bij veel zon en/of wind, en de prijs is gebaseerd op de laagste deler in kosten van de energiemix. Duurzame bronnen drijven de prijzen dus omlaag. 

Salderen werkt trouwens exact gelijk met hoe het werkt voor het verschil op de jaarafrekening met piek/dal tarieven, zo ook bij dynamische tarieven maar dan ieder uur. Nou, dat was m dan wel voor wat betreft onbekend en complex, lekker kort, mand.

Het wordt continu benoemd als het over dynamische tarieven gaat dus zal ik dit ook uitleggen. Negatieve day-ahead beursprijzen voor stroom komen steeds meer voor naarmate er meer zonne- en windenergie beschikbaar komt. 

Dat is de goedkoopste vorm aan elektrische energie en omdat het op momenten in overvloed aanwezig is moet er soms geld toe om het te verkopen. 

Ieder jaar lijkt er een nieuw record te volgen; voor 2023 zaten we op 314 negatieve uren, voor 2024 tot en met medio oktober zitten we op 440 uur. 

Belangrijk om hierbij in gedachte te houden

Bij de afnemer moeten ook nog de andere componenten van het volledige kWh tarief overbrugd worden voordat het af te rekenen tarief ook daadwerkelijk negatief is. 

Dat is in 2024 tot en met nu zo’n 5 uur het geval geweest, 5 uur waarin je als consument dus geld toe kreeg bij verbruik en andersom dus betaalde bij invoeden van zonne-energie. 

Op de energierekening voor de consument is het in beide richtingen niet noemenswaardig, ben je er een beetje behendig in dan kun je een paar euro verdienen op jaarbasis.

Een voorbeeld van een dynamisch stroom tarief van €0,16/kWh op 20-10-2024 (12:00):

1. Energiebelasting à €0,1088 (2024)
2. Inkoopvergoeding voor de leverancier à €0,02
3. Day-ahead beurs tarief à €0,00 (Inderdaad, de prijs op de beurs was 0,- voor dit uur)
4. 21% BTW over het geheel

Om negatieve tarieven te bereiken voor de eindklant moeten beurstarieven dus eerst zo negatief zijn dat hiermee energiebelasting, inkoopvergoeding en BTW overbrugd worden.

In dit voorbeeld is dat vanaf ((€0,1088 + €0,02) * 1,21 =) -€0,1558/kWh. 

En dat komt maar heel weinig voor, sterker nog; dit kwam zover minder voor in 2024 dan in 2023. Onthoudt dit stukje voor later, dit is een belangrijk aspect aan het stoelpootzagen in het voorstel voor de nieuwe Energiewet.

(En wederom, voor gas geldt een eigen verdeling, het principe is hetzelfde)

Als je denkt; ja leuk dit hele verhaal maar "spill-the-beans!" vertel me wanneer dynamische energie in mijn situatie interessant is, dan volgen hier een aantal overwegingen en bierviltjes berekeningen.

Hoe risicovol is het nu echt?

We verzekeren ons het leplazarus in Nederland, ieder mogelijk risico valt te verzekeren. In zekere zin zijn vaste contracten een soort van verzekering, de zekerheid van een vast tarief voor een bepaalde periode. Bij verzekeringen betaal je een premie, je zou het gemiddelde prijsverschil van 15-20% met dynamische contracten kunnen zien als die premie.

Laten we teruggaan naar de basis; waarom neem je een verzekering? Dat doe je wanneer je de kosten bij het voorvallen van het verzekerde risico niet zomaar zelf in één keer kan dragen. 

Dus bij flinke auto schade hoef je niet al je spaargeld aan te spreken maar zijn de kosten voor de verzekeraar.

Ik zou daarom willen zeggen dat bij, bij wijze van spreken, een plotse kortstondige verdubbeling van de maandfactuur voor energie en dit een substantieel effect zou hebben op jouw verdere maandbudget, dat je dan misschien beter uit bent met een gemiddeld duurder maar wel vast tarief energiecontract. 

Kun je het echter wel goed dragen als het een keer voorkomt dat ome Putin weer een "operatie" begint dan kun je het risico dus prima aan en kun je er dus ook in de grotendeels normale tijden aardig voordeel bij behalen.

Er zijn ook mensen die simpelweg de voorkeur hebben aan vaste tarieven. Want het is waar dat je daarmee exact weet waar je aan toe bent binnen de gestelde contractduur. Is dat jou die meerprijs waard, dan kun je ook beter bij een vast contract blijven.

Voor jou kan dynamische energie interessant zijn als…

• Je geen mogelijkheid hebt tot aanleg van zonnepanelen maar het wel vervelend vindt dat je meebetaalt aan het salderen van de buurman middels jouw energierekening.
• Dynamische energie laat jou dan alsnog optimaal meeprofiteren van de enorme hoeveelheid zonne- en windenergie in Nederland. 
• De lage tarieven tijdens zonuren in de zomer en/of winduren in de winter zijn een mooie motivator om zoveel mogelijk tijdens deze momenten een vaat of wasje te draaien en het net een beetje te ontzien tijdens pieken van vraag.
• Je veel stuurbaar gebruik hebt. Een makkelijk voorbeeld is een elektrische auto thuis kunnen laden. Daarvoor maakt het doorgaans niet uit wanneer deze precies laadt als ie maar 's ochtends voor vertrek opgeladen is; geef je dit (geautomatiseerd) uit handen zodat het laden start op de laagste tariefuren om nog op tijd vol te zitten dan ontlast je wederom het net en verhoog je het eigen voordeel van een laag tarief. 
• Waarschijnlijk is in deze situatie ook de EV hetgeen wat het grootste deel van de elektrische energierekening veroorzaakt en kan zo dus het gemiddelde tarief fors verlagen.
• Je het een aardig spelelement vindt; een dynamisch tarief geeft een financiële prikkel om zo efficiënt mogelijk van laagste tarieven gebruik te maken en als bonus het net te ontlasten. 

Je kunt het zo gek maken als dat je zelf wilt, ik ken mensen die van alles hebben kunnen automatiseren om die financiële prikkel zo optimaal mogelijk te benutten, misschien ben ik zelf ook wel zo iemand. 

Overigens heb ik hier wel een grens in; het mag mijn wederhelft niet tot last zijn, als zij een was wil draaien tijdens een piek lig ik dat geen haar breed in de weg. Overigens ziet ze er zelf ook wel de sport in met de app op haar telefoon.

Lekker rekenen joh! Laat die vergelijkingssites waar we dadelijk naar gaan kijken maar mooi preken voor eigen parochie, we gaan ouderwets zelf rekenen. 

Nou ja ok, per situatie wel een vergelijk voor de goedkoopste vaste leverancier via zo'n vergelijker (want daar krijg je meer korting dan bij de leverancier zelf...). 

Om vervolgens te kunnen vergelijken met dynamische tarieven die we weer berekenen met een calculator tool bij zo'n dynamische leverancier, het gaat alleen om de calculator want tarieven zijn transparant! 

We nemen als basis een gezin met als jaarverbruik cijfers 2900kWh stroom en 1200m3 gas.

Ik kan zo doorgaan tot ver na "Situatie Z" met te verzinnen scenario's, ik raad daarom iedereen aan zelf dus eens te rekenen met een calculator bij een van de dynamische leveranciers. De punten die je uit bovenstaande voorbeelden mee zou kunnen nemen:

• Bij vaste tarieven moet er een welkomstbonus bij wil het in het vergelijk nog enigszins interessant blijven ten opzichte van dynamische tarieven.
• Vaste leveranciers hebben verschillende methodes om terugleverkosten (TLK) te bepalen, de een doet dat met staffels en de ander doet het per kWh, die laatste is natuurlijk het meest eerlijk. Bij dynamische leveranciers krijg je bij teveel aan terugleveren simpelweg het geldende beurstarief, nogmaals; meer transparant gaat het niet worden.
• Veruit de grootste kostenpost zit in gasverbruik en bij dynamische energie wordt dit versterkt. Dus wat je in gas kunt besparen verlaagd bijna exponentieel de energierekening ook als je de warmtevraag vervangt met elektrische energie.
• Om even terug te grijpen op mijn voorgaande artikel over warmtepompen. Het verschil tussen situatie D en E is min of meer het verschil in kosten per jaar bij het overstappen naar een all-electric warmtepomp; het kan dus best snel lonend zijn en een verduurzamingslening kost mogelijk minder in aflossing dan wat je kunt besparen. Maar laat je hiervoor altijd adviseren door een ervaren installateur!
• Waar ik nog aan voorbij ga in bovenstaande berekeningen; wanneer je dus bij een dynamisch contract iets meer bewust bent van energiegebruik en je hier rekening mee gaat houden dan kan dit zomaar 10-15% extra besparen zonder echt op comfort in te boeten. Daarvoor hoef je echt niet bij het zetten van ieder kopje koffie op de klok en in de app te kijken. Maar het is een kleine moeite een wasje te draaien tijdens zonuren, vaatwasser laten draaien bij echt negatieve tarieven, auto slim laden, en dan heb je nog het een en ander wat te automatiseren is met behulp van simpele tools als die van HomeWizard bijvoorbeeld.
• De gemiddelde tarieven hierboven bij dynamische energie zijn gebaseerd op het afgelopen jaar, vandaar dat ik telkens schatting benoem. Hierbij geldt dat het in de toekomst kan veranderen, zo werkt dit principe nu eenmaal. Wanneer je naar huidige futures kijkt op de langere termijn energie markten dan heb je een idee wat energieproducenten verwachten voor de bijbehorende periode.

Er zijn een aantal dynamische leveranciers die een vast tarief of prijsplafond voor gas aanbieden als optie, vind je het gas deel toch te risicovol maar durf je stroom wel aan, dan is dat een optie. 

Overigens; je kunt ook separaat een vast energiecontract afsluiten voor gas (of behouden uit het huidige vaste contract) bij een conventionele leverancier en voor stroom een dynamische leverancier proberen.

Misschien heb je ooit wel eens de term duck-curve horen vallen, misschien ook niet, ik licht het toe. Wanneer je de (dynamische) stroomprijzen in een 24-uurs grafiek per jaar gemiddeld bekijkt volgt deze lijn een beetje de vorm van een eend. 

Zowel als je de lijn vergelijkt over verschillende jaren als binnen een jaar tussen de maanden. Er is een piekje tussen 6:00 en 8:00 uur wanneer er dus vraag is omdat mensen opstaan, beginnen met werken, productie start in bedrijven. Dan een dal tijdens zonuren en in de avond tussen 18:00 en 20:00 komen mensen thuis en gaan er (steeds meer) elektrische apparaten aan. 

De extremen worden steeds nadrukkelijker door elektrificatie (bijvoorbeeld vervoer en warmtevraag) en aan de andere zijde is er toename van duurzame energie terwijl ons gebruiksprofiel nauwelijks wijzigt. 

Hier ligt een uitdaging in de energie-transitie maar dat gaat te ver weg van het onderwerp voor dit stuk, wellicht dat ik er in een ander artikel aandacht aan zal geven. 

U bent gewaarschuwd.

Dynamische tarieven zijn voor de meeste mensen een interessante optie, ook zonder gedragsverandering. Het kan zelfs nog voordeliger uitpakken als je wel bewust om kunt gaan met je verbruik. 

Maar als je het alsnog te spannend vindt of de impact bij een kortstondige hogere energierekening is toch te groot, dan biedt een vast contract de zekerheid dat je geen tussentijdse tariefverhoging kan krijgen (anders gezegd; vermijd wel altijd een variabel contract).

Gaan bovenstaande punten dus voor jou op en komt een eigen bierviltjes-berekening positief uit, dan heb je eigenlijk niet zoveel te verliezen het eens te proberen, bijkomend voordeel is namelijk dat je iedere maand over kunt stappen en dus ook terug naar een andere contractvorm.

Zelf heb ik de stap gemaakt begin van dit jaar met ongeveer 10.000kWh verbruik, 5.500kWh aan opwek en (helaas nog even) 200m3 gas voor warm tapwater. Ik laat het al wel aardig blijken maar zal het toch voor de zekerheid benoemen: ik ben erg blij me dynamische tarieven en zou niet meer terug willen. 

Mijn passie en interesse in energie en duurzaamheid worden daarbij ook nog eens beloond met de financiële prikkel bij het optimaliseren van energiegebruik.

Ik word enorm getriggerd wanneer zelfbenoemde energie-experts van diverse vergelijkingssites zaken gaan roeptoeteren. Zo ook over dynamische energietarieven, ze spelen in op angst door risico’s flink op te blazen, voordelen matig te benoemen en te beweren dat dynamische tarieven zelfs niet transparant zijn! Dat laatste staat haaks op de werkelijkheid.

Veel van deze partijen, en met name die in de media een podium krijgen, ontvangen een commissie van de energieleverancier als consumenten een energiecontract via hun sluiten. Echter zijn het doorgaans niet de dynamische energieleveranciers die hier een commissie voor geven. Deze experts zijn in mijn ogen daarom behoorlijk gekleurd maar dat wordt nergens benoemd tijdens de vele optredens in de media.

Als voorbeeld een recent stuk (15-10-2024) over dynamische tarieven in De Telegraaf, vroeger “de krant van wakker Nederland” inmiddels “spraakmakend de grootste”. Spraakmakend is meer het doel geworden dan oplettend zijn zo lijkt, en de kop begint al goed:

Het is (in oktober 2024) geschreven door Theo Besteman, hij liet zowel dynamische leveranciers als ook experts van vergelijkingssites aan het woord. 

So far so good zou je zeggen, experts zouden immers neutraal moeten zijn. Maar dat zijn deze experts niet, ze geven vaak een verkapte salespitch / preek voor eigen parochie. Ieder optreden van deze verkopers in de media zou moeten beginnen met "Hoi ik ben X-expert en werk bij prijsvergelijker X, koop je X via ons dan verdienen wij daar aan. Ik ga nu wat vertellen over X".

Ik zal toelichten waarom veel uitspraken niet of slechts gedeeltelijk kloppen aan de hand van dit voorbeeldartikel:

Gedeeltelijk waar, zoals ik hierboven uitleg "verdien" je pas wanneer het volledige kWh tarief (inclusief belastingen en vergoeding) overbrugd wordt door de negatieve beursprijs, in 2024 tot en met nu was dat zo'n 5 uur. 

Voor het idee, in 2023 waren dit er meer, 15 uur echt negatief. Dus er zijn steeds meer negatieve beursprijzen maar ook minder extreem. Overigens, die eerste zin, kan ook op windstille zonnige dagen of winterse dagen met veel wind, maar goed, dat zal een tikfout zijn.

Hier worden zaken ernstig door elkaar gehaald. Dynamische leverancier Zonneplan biedt klanten aan om hun zonnepanelen op afstand door Zonneplan aan te laten sturen op basis van onbalansverdiensten. 

Dit staat los van dynamische tarieven in zoverre dat dit een manier is om kosten te voorkomen die Zonneplan anders zou maken bij meer teruglevering dan ze de dag van tevoren hadden verwacht. 

De klant krijgt daar een kickback over die in ieder geval meer waard moet zijn dan het op dat moment geldende uurtarief. Dat zal een paar uur (of zelfs maar kwartieren) van die 94 dagen zijn geweest, niet hele dagen!

Hiermee komt het echter wel foutief op de lezer over alsof echt negatieve uurtarieven substantieel vaak en lang voorkomen. Als ik de informatie uit een gedownloade Excel filter (kun je zelf opvragen via het ENTSO-E transparency platform) kom ik dus uit op 5 uur echt negatief verspreid over 2 dagen in 2024, maar dat is minder “spraakmakend” he?

Oef, een hoop om uit te pakken.

Ok, het is waar dat je met een dynamisch contract de eerste bent die het merkt bij een dergelijke stijging door oorlogsconflict. Maar je bent ook de eerste die het merkt wanneer de prijs weer daalt en dat gebeurt sneller dan je misschien denkt.

De afgelopen energiecrisis is hierin een goed voorbeeld. Bij aanvang had 45% van de huishoudens een variabel contract. Dit betekende dat de tarieven voorheen 2 keer per jaar konden wijzigen, dat is tijdens die crisis opgelopen naar maandelijks. 

Wat je zag was dat tarieven voor nieuwe vaste en variabele contracten bij begin van de oorlog direct opliepen, en lopende variabele contracten merkten dit na ongeveer een maand. 

Echter toen na september 2022 de beurstarieven weer sterk daalden bleven de variabele tarieven nog lange tijd op een veel hoger punt hangen. Dus, ja je bent gevoelig voor sterke prijswijzigingen wanneer een dergelijk conflict plaats vindt met impact op de energievoorziening, maar je bent ook de eerste die het merkt wanneer het weer daalt.

Daarnaast, hoe minder we afhankelijk worden van aardgas hoe minder dit effect gaat hebben. Er zijn lessen geleerd van 2022. 

De Nederlandse gasvoorraad is momenteel 90% gevuld (74% per 1 november is de vulverplichting), 90% is genoeg voor een 40% buffer van ons jaarlijkse gasverbruik, een gasverbruik wat overigens sinds 2022 met 25% is afgenomen. 

We moeten ook beseffen dat er veel moet gebeuren willen de energieprijzen verdubbelen, dat is dan trouwens het verdubbelen van het kleinere component van het totale tarief (energiebelasting en BTW vormen gemiddeld het merendeel zowel bij elektriciteit als bij gas).

Gemiddeld is een dynamisch contract zo’n 20% goedkoper dan een variabel contract, dat is fors meer dan “soms goedkoper”. Daarnaast kun je in de bovenstaande grafieken zien dat bij langdurige stijging van de energieprijzen de dynamische tarieven kort pieken om vervolgens weer onder de tarieven van variabel en nieuwe vaste contracten te komen. 

Vandaar ook gemiddeld 20% goedkoper, dat is inclusief periodes met stijgende energieprijzen. Ik zou zelfs claimen dat de tijden van energiecrisis juist beter te veroorloven zijn met dynamisch dan variabel.

Vaste contracten zijn hierin lastig mee te nemen; je betaalt altijd een premie omdat je kiest voor lange vaste tarieven. Dus gebeurt er niets noemenswaardig in de energievoorziening dan ben je duurder uit dan zowel dynamisch als ook variabel. 

Als voorbeeld; toen vaste contracten weer beschikbaar kwamen lagen de tarieven op €0,35/kWh en €1,40/m3, inmiddels is dit €0,25/kWh en €1,25/m3, als je dat destijds vast had gelegd ben je dus nu zo’n 40% duurder uit voor stroom en 12% voor gas ten opzichte van nu met een variabel contract. Ter vergelijk, mijn eigen gemiddelde dynamische tarieven voor 2024 tot nu waren €0,22/kWh en €1,19/m3.

Echter, gebeurt er wel iets op het wereldtoneel wat invloed heeft op de energietarieven dan ben je met een vast contract inderdaad spekkoper; dat is het risico wat je dan indekt en al die tijd extra voor betaalt. 

Dat ligt dan ook volledig aan hoeveel waarde je hecht aan die verzekering en hoeveel impact een stijgend energietarief op jouw besteedbare inkomen zou hebben.

Vanuit mijn uitleg hierboven kun je opmaken dat dynamische tarieven juist zeer transparant zijn omdat er geen risico-opslag berekend wordt, je hebt een vaste inkoopvergoeding per kWh/m3 en verder wordt de EPEX beursprijs aan je doorgerekend. 

Nog steeds kun je tussen de verscheidene dynamische leveranciers shoppen als het gaat om laagste inkoopvergoeding en abonnementskosten, maar dat geldt ook voor conventionele leveranciers. Dat kan meer dan €100,- per jaar schelen, ja dat klopt, en het mooie bij dynamische leveranciers is daarbij ook; vind je een betere deal dan kun je zo'n beetje diezelfde dag nog over. 

Jammer dat de grote vergelijkingssites waar deze experts vandaan komen doorgaans maar weinig dynamische leveranciers meenemen in vergelijkingen.

Maar klaarblijkelijk vinden zij de terugleverkosten (met staffels of niet) en wel of niet een welkomstbonus van de conventionele leveranciers wel verklaarbaar, helder en transparant. Ik heb het voor mezelf geprobeerd zoals ik dat met alles wel doe maar je moe(s)t daarvoor een Excel dagelijks up to date houden om overzicht te houden. 

En dit kan veel meer uitmaken dan €100 per jaar. "Maar sluit je het bij de prijsvergelijkers af dan krijg jij de scherpste prijs" - knipoog en net te grote glimlach - en zij een commissie.

"Het is gelukt" hahaha. Bijzonder dat een partij als Independer maanden moest werken aan een vergelijking terwijl deze al jaren beschikbaar is op bijvoorbeeld de website van Jeroen Bakker of Doe Duurzaam.

Super transparant ook trouwens, je hoeft niet eens een gokje te wagen naar wat je verbruikt, van het net haalt, opwekt of teruglevert, je ziet direct in tabelvorm de verschillen in inkoopvergoeding inclusief een rating op gebruikservaringen. 

Daarna kun je bij de voor jou interessante leveranciers op hun websites een berekening maken voor wat je ongeveer kunt verwachten per jaar.

Dat eerste is geen minpunt, dat is een pluspunt. Een opzegvergoeding voor een VAST gastarief bij een dynamisch contract is echt een unicum en marginaal, bedankt voor de tip.

Dan het hete hangijzer dat en passant wordt genoemd; dynamische tarieven en salderen (zolang het nog bestaat). De grootste stok om mee te slaan omdat het (bewust) onduidelijk wordt gemaakt.

Eigenlijk is het heel simpel maar je moet wel even begrijpen hoe energietarieven zijn opgebouwd. Zie ook hierboven maar nogmaals in het kort: een deel van het tarief zijn belastingen, die worden gesaldeerd door de overheid (via de leverancier) een ander deel is inkooptarief+vergoeding dus het deel wat de leverancier moet salderen. 

Het belastingdeel is relatief makkelijk te bepalen want dit is een vast bedrag per kWh voor een heel kalenderjaar (€0,1088 voor 2024 + BTW). Het inkooptarief deel is bij dynamische tarieven iets lastiger want dit wisselt ieder uur, met de slimme meter houdt de leverancier dit voor je bij, heb je toevallig een HomeWizard P1 lezer dan zou je het ook zelf kunnen bijhouden.

Wat gebeurt er in de praktijk; iedere maandafrekening krijg je opgeteld het geldende uurtarief tijdens het terugleveren van zonne-energie, inclusief belastingen en inkoopvergoeding. Bij de (contract)jaarafrekening wordt er gekeken hoeveel kWh je hebt verbruikt en hoeveel je hebt teruggeleverd. 

Heb je netto meer verbruikt dan teruggeleverd dan valt dit onder de salderingsregeling en mag je dus het hele tarief houden. Heb je teveel teruggeleverd dan wordt voor het teveel aan kWh dus de teveel gekregen belasting in rekening gebracht. 

Het deel van het tarief welke je betaald hebt gekregen vanuit de energieleverancier mag je wel houden, de terugleververgoeding. Niet heel moeilijk, maar je zult het misschien een keer extra moeten lezen.

“Per dag salderen” zoals de experts zeggen is niet hoe salderen werkt. Ik zou overigens willen dat het winterverbruik niet meer met de teruggeleverde zomerstroom kan worden weggestreept door het salderen maar helaas, ook met dynamische contracten is dat wel het geval vanuit wetgeving. 

Het is wel zo dat zomerstroom gemiddeld iets minder waard is dan winterstroom (centenwerk). Dus, nee, salderen werkt exact gelijk. Vergelijk het met salderen met een variabel tarief, daar wisselt het deel van de leverancier iedere maand/kwartaal en bij dynamisch simpelweg ieder uur. 

Wederom mist enige nuance. Het gaat hier om, zolang we nog salderen(…), de zonnestroom die meer terug wordt geleverd dan het jaarverbruik. Dus netto teveel terugleveren. 

Wat dan overblijft aan vergoeding is inderdaad de beursprijs, die is gemiddeld voor zonuren zo’n 5 cent, een positief getal ondanks de vele negatieve uren die deel uit maken van het gemiddelde.

Die laatste zin is altijd van belang; “verbruik zoveel mogelijk thuis”, ze bedoelen natuurlijk, gebruik zonne-energie wanneer deze wordt opgewekt om de eigen consumptie zo hoog mogelijk te maken. 

Dynamische tarieven stimuleren dit juiste gebruik van duurzame energie nu al! Bij vast/variabel maakte het voorheen door salderen niet uit of je nu wel of niet eigen energie gebruikte, gelukkig worden meer mensen hiervan inmiddels bewust door terugleverkosten. Dit bereidt voor op het moment dat salderen eindelijk stopt.

Ja, hetzelfde geldt voor alle bedrijven waar je zaken mee doet, ook als consument. Het is sneu voor de klanten en medewerkers van All-in Power maar dit kan gebeuren, zeker met een kleinere partij. 

Het is mijn inziens niet passend om dit als voorbeeld neer te zetten voor alle dynamische leveranciers.

Precies, check ervaringen, zowel voor je energiecontract (vast, variabel of dynamisch) als ook voor waar je je broodrooster online bestelt. Mijn punt is; dit heeft niets te maken met dynamische contracten op zichzelf maar schetst hiermee wel dat het onbetrouwbaar of meer risicovol is überhaupt een overeenkomst aan te gaan met dynamische leveranciers. 

Ze benoemen dat inmiddels ANWB dynamische contracten aanbiedt en vanwege de grote naam ook de grootste is met 45% marktaandeel. Als je het mij vraagt maken ze ergens misbruik van hun grote naam; hun inkoopvergoeding is bovengemiddeld hoog met 50-100% meer dan de rest van de top 10 en hun app laat niet duidelijk het volledige tarief zien inclusief energiebelasting, hun inkoopvergoeding en BTW. 

Maar soit, als het mensen geruststelt dat er ANWB op de factuur staat en daarmee dynamische energie doet overwegen, prima, dat is een keuze.

Eneco is goed om te benoemen, een van de eerste conventionele leveranciers die ook dynamische contracten aanbiedt (er zijn er inmiddels meer). Overigens, moeten ze dit ook vanaf 2025 aanbieden als optie zodra de nieuwe energiewet er is. 

Alle grote leveranciers dienen hun klanten dan naast vast en variabel ook een dynamische contractvorm aan te gaan bieden. Daarmee sluit de spraakmakend grootste krant ook af:

Rens Schoorl is directeur bij Tibber NL (een dynamische energieleverancier) en zegt hier iets raaks. Als dynamische tarieven iets teweeg mogen brengen dan is het hopelijk een prikkel om mensen zo veel mogelijk duurzame energie te laten gebruiken wanneer het beschikbaar is en op momenten van pieken het net te ontzien.

Dat bedrijven een podium krijgen om onder de noemer (neutrale) expert verkapt te mogen verkopen in de media is tot daar aan toe (Stichting Reclame Code?) en kun je met wat goede wil en een flinke dosis tekst, getuige hierboven, nog wel aan de mensen uitgelegd krijgen. 

Maar dat beleidsmakers geregeld niet weten waar ze over praten, later niet de moeite doen alsnog informatie op te halen en vervolgens toch wetsvoorstellen aanhouden zonder de impact te hebben getoetst bij mensen met relevante kennis, dat vind ik moeilijker te verkroppen.

Waarom dit zo kwalijk is; zonder relevante kennis van het onderwerp wordt er beleid geschreven op gevoel. Dat is dan zonder een betrouwbaar beeld te hebben van het uiteindelijke effect.

Op deze manier is bijvoorbeeld in februari het afbouwen van de salderingsregeling eerst afgeschoten door de Eerste Kamer, daarna bleek dat dit onhoudbaar zou zijn; dan maar in één keer stoppen per 01-01-2027 (Hoofdlijnenakkoord). 

En dat is dan nog maar één voorbeeld op het vlak van energie waar ik me zelf heel druk over maak, laat staan het schrijven van beleid voor andere sectoren waar ik minder mee ben begaan, toch zorgwekkend…

Voorstel voor de nieuwe Energiewet en dynamische energie

Soms volg ik debatten als het over beleid in energie gaat. Zo ook afgelopen 23 mei toen kamerleden de kans kregen om hun amendementen voor de nieuwe Energiewet te verdedigen. 

Daar kwam een pijnlijk voorbeeld van bovenstaande tussen neus en lippen voorbij welke meer negatieve invloed gaat hebben dan waarschijnlijk de bedoeling is. en deze zal ik uitlichten omdat het dynamische energietarieven onbedoeld gaat raken.

Amendement 59

Ontvangen 23 mei 2024

Aan artikel 2.29, derde lid, wordt een zin toegevoegd, luidende: De redelijke vergoeding voor hernieuwbare elektriciteit kan niet worden vastgesteld op een negatief bedrag.

Kamerlid Wytske Postma haalt tijdens dit debat met de verdediging van haar amendement, met goede bedoelingen, zaken door elkaar. Ze noemt afwisselend "een redelijke vergoeding", "terugleverboetes" en "negatieve tarieven", alsof deze eender zijn. Met het idee de consument te beschermen door te zeggen dat er in ieder geval geen negatieve tarieven mogen zijn. 

Maar er zit een groot verschil tussen geen negatieve tarieven mogen rekenen en een redelijke vergoeding voor zonnestroom overhouden als consument na het doorbelasten van terugleverkosten door de leverancier.

Ik begrijp dat dit over komt als spijkers op laag water zoeken en iemand op taalfouten aanspreken. Maar dat is dit niet. Nogmaals, dit is goed bedoeld, want wat ze bedoelde te zeggen is dat je bij het terugleveren van zonnestroom, ook wanneer er niet meer gesaldeerd mag worden altijd een vergoeding mag verwachten. Ik zou dan zeggen; gelijk aan de inkoopwaarde van de desbetreffende leverancier, dan heb je het namelijk goed, maar dat zal ik verderop proberen uit te leggen.

Overigens heeft kamerlid Henri Bontenbal dit destijds in het debat ook duidelijk uit proberen te leggen in een reactie en hoopte ik dat dit voldoende was om de woordkeuze aan te passen:

Wat de heer Bontenbal hier dus zegt; het amendement van de NSC gaat niet over het voorkomen van terugleverkosten maar het voorkomen van negatieve tarieven. Echter, negatieve tarieven kunnen bij dynamische contracten voorkomen; het is transparant dus bij een negatieve beursprijs betaalt iedereen voor teruglevering en aan de andere kant word je op dat moment betaald voor afname. Nogmaals; slechts een paar uur per jaar is het kWh-tarief aan de klant echt negatief maar het werkt gewoon twee kanten op en is super transparant. Wanneer wordt vastgelegd dat specifiek "negatieve tarieven" niet meer mogen:

Dan treft dit eerst alleen consumenten met een dynamisch contract voor een paar uur per jaar (4% van de huishoudens en 5 uur in 2024 zo ver)

Dan worden dynamische tarieven meer complex en dus minder transparant. Er moet dan namelijk een component komen om de kosten die de dynamische leveranciers gaan maken bij het compenseren van die negatieve beursprijzen. Een soort terugleverkosten, dus een averechts effect op wat het NSC oogt te bereiken met het amendement.

Onnodige nare opmerking, de uitleg of de bedoeling erachter komt over, de verwoording is verkeerd en daarmee ook de werking als dit uiteindelijk wordt opgenomen in de wet.

Euh, dat laatste zal ze natuurlijk bedoelen over hetgeen je teruglevert. Iedereen gratis (bier) energie lijkt me een beetje veel van het goede.

Spijker op de kop.

Dat mag je heel anders zien, maar het maakt het niet anders. Dynamische energiecontracten hebben juist deze spotprijs ingebouwd, zijn daarin transparant, klanten kiezen er voor en zijn er bewust van. 

Realiseer je ook dat het twee kanten op werkt; verbruiken die klanten tijdens sterk negatieve tarief uren, dan krijgen ze daar geld op toe!

Dit is een ander onderwerp, overigens ben ik helemaal voor het verbieden van tele-verkoop van energie contracten.

Dat kan nog steeds maar de bewoording is hierin van belang.

Mijn suggestie

Stel dan beleid op voor hoe terugleverkosten mogen worden gerekend. In mijn mening; bij voorkeur per teruggeleverde kWh en niet per staffel of elders in de energierekening ondergebracht, dus zo transparant mogelijk. En dat daarbij de vergoeding per kWh in ieder geval 80% van het in het contract vastgelegd leverancierstarief (zonder energiebelasting en BTW) moet zijn zoals destijds minister Rob Jetten voorstelde.

Het gevolg zal zijn dat er bij vast/variabele contracten altijd een positieve vergoeding is per teruggeleverde kWh en ook zo veel mogelijk zelfconsumptie wordt gestimuleerd.

Aan de andere kant blijven dynamische tarieven hiermee hun transparante karakter behouden en blijft het ook dynamische afnemers stimuleren eigen opgewekte energie zo veel mogelijk zelf te gebruiken of duurzame energie van het net te gebruiken wanneer het fysiek het meest beschikbaar is.

Sinds 23 mei is dit amendement opgenomen in de voorgestelde nieuwe Energiewet en getuige dezelfde versprekingen in het debat van 21 oktober jl is er niet geprobeerd meer relevante kennis op te doen. Inmiddels heeft de heer Bontebal gelukkig een amendement ingediend wat het amendement van mevrouw Postma enigszins afzwakt.

Tijdens een technische briefing wees de The Netherlands Authority for Consumers and Markets (ACM) de Tweede Kamerleden er eerder deze week op dat aan dit onderdeel van de wet haken en ogen kleven. ‘De terugleververgoeding mag niet lager zijn dan 0 bij een vast contract, maar ook bij een dynamisch contract mag die terugleververgoeding dus ook niet lager dan 0 zijn’, aldus Britt Svensson, manager Toezicht Energie bij de ACM, tijdens de briefing.

CDA-Kamerlid Bontenbal stelt nu voor om aan het wetsartikel de zinsnede ‘gemiddeld gewogen over een periode van een maand’ toe te voegen. Zo wordt verduidelijkt dat het verbod op een negatieve vergoeding moet worden bezien over een periode van ten minste een maand. Bron: SolarMagazine

In reactie hierop vanuit de Vereniging van Dynamische Energieleveranciers:

Ik hoop dat ik met deze uiteenzetting de bewuste kamerleden toch zover kan krijgen dit kleine nuance verschil in de nieuwe Energiewet verder te herzien. Ondanks dat het amendement van de heer Bontenbal technisch een herstel is; om losse eindjes te voorkomen zou het mijn inziens beter zijn de amendementen van mevrouw Postma en ook die van Silvio Erkens (met betrekking tot het verbieden van terugleverkosten) zo uit te drukken dat het overeenkomt met het doel.

Dynamische energietarieven gaan we steeds meer tegenkomen, ook volgens recent onderzoek van Berenschot naar mogelijke ontwikkeling van nettarieven. Zij schetsen daarin dat 20% van de contracten dynamisch zullen zijn in 2030. 

Persoonlijk verwacht ik een groter aandeel zeker met de semi-dynamische nettarieven zoals in hetzelfde rapport voorgesteld wordt.

Laten we daarom dynamische tarieven niet op voorhand complex maken en het transparante karakter belemmeren door beleid alstublieft!